نگاهی دیگر جامع احادیث الشیعة Journal Article

در این پژوهش جامع احادیث الشیعة که به کوشش آیت­الله بروجردی و زیر نظر ایشان تالیف شده است؛ مطالعه می­گردد. ابتدا انگیزه مولفان و روند نگارش این اثر بیان می­شود. سپس به بیان ویژگیهای ساختاری آن پرداخته شده است. همچنین امتیازات، نقاط ضعف این مجموعه، روش­ها و مبانی فقه الحدیثی مولف در شرح و نقد روایات مورد بررسی قرار گرفته و در آخر نظرات فرهیختگان و اندیشمندان پیرامون این اثر بیان شده است. این کتاب با برخورداری از امتیازاتی همچون جامعیّت نسبت به سایر تالیفات، دقّت در نقل احادیث و تبویب بدیع ابواب، از کامل­ترین و دقیق­ترین مجموعه­های احادیث فقهی می­باشد. از جمله نقاظ ضعف آن می­توان به: تقطیع آیات الاحکام، غفلت در مراجعه به کتب اصلی و مشخص نبودن اسانید برخی از روایات اشاره کرد. همچنین مبانی خاصّ آیت­الله بروجردی، در حوزه درایه و رجال، و فقه الحدیث در این مجموعه اعمال شده است، از جمله: شناخت معنای مفردات، تبعیّت از دلیل در فتاوی، مرجعیّت قرآن و سنّت معصومین در سنجش اعتبار روایات.

فی هذه الدراسة یدرس عن جامع الروائیة للشیعة و هی مؤلفة مع محاولة آیت الله بروجردی و تحت اشرافه. (فی هذه المباحث) اولا تبین داعی المؤلفین و کیفیة عملیة کتابة هذا الأثر. ثم قام ببیان خصائصها التألیفیة. کذلک یبحث عن الامتیازات و نقاط الضعف فی هذه المجموعة، اسالیب و مبادئه للفقه الحدیث فی التحلیل و الانتقاد و فی النهایة قد تبین آراء العلماء و المفکرین حول هذا الکتاب. هذا الکتاب علی رغم من الامتیازات (نحو: الشمولیة بالنسبة إلی مؤلفات أخری، الدقة فی نقل الروایات و تبویب بدیع فی الابواب) هو اکمل و ادق مجموعات الروایات الفقهیة. نستطیع أن نشیر إلی بعض مساویه منها: تقطیع آیات الاحکام، الاهمال فی الرجوع الی الکتب الرئیسة عن المؤلف و عدم وضوح الشیوخ فی بعض الروایات. ثم قد تبین فی هذه المجموعة مبان مقصور علی آیة الله بروجردی فی مجال الرجال و درایة و فقه الحدیث. نحو: المعرفة بمعانی الآیات، الالتزام بالسبب فی الفتوی، مرجعیت القرآن و سنة المعصومین فی إختبار الصحة و حیثیة الروایات.

in this article, Jame Hadithi of Shia by the effort of Ayta Borojerdi, has been studied. First motivation of authors and process of writing this work is mentioned. Then its structural characteristics is introduced. It also includes its privileges, weak points, methods, and Feghhi principles of the author in explanation and review of these traditions. Finally opinions of scholars and elites regarding this book are mentioned. This book by enjoying some privileges like comprehensiveness, carefulness in narrating Traditions, and newness of chapter, is of the most complete and precise books of Feghhi Ahadith. From its weak point, though, we can mention: fraction of Ayat Akmam, ignorance in referring to original book and ambiguous sources of some traditions. Also special principles of Ayatollah Borojerdi in the realm of Derayat and Rejal, and Feghh and Hadith, such as recognizing meaning of mofradat, following reason in fatva, referring to Quran and Sunnah of infallibles in assessing authenticity of traditions have been gathered in this book. In the present article, the best has been done to clear its significant position in Shia belief Manzume by introducing its great aspects.

یکی از آثار گرانبها و برجستة در این زمینه، کتاب شریف جامع احادیث الشیعة فی احکام الشریعة است که توسط مرحوم آیت‌الله سیدحسین طباطبایی بروجردی و گروه علمی زیر نظر ایشان تألیف شده است. آیت الله بروجردی با وقوف بر منابع حدیث شیعه بخصوص کتاب وسائل الشیعة که از مهمترین جوامع حدیثی فقه شیعه می‌باشد؛ و با علم به برخی از اشکالات و کاستی‌های این اثر، معتقد بودند که به سبب این کاستی‌ها، لازم است یک اصل جامع و کامل احادیث فقهی بر طبق مذهب تشیع، با تهذیب، تکمیل، تنقیح و تتمیم کتاب وسائل الشیعة تألیف شود. (طباطبائی بروجردی، 1399، ج 5، ص126) با مراجعه به سایر کتب حدیثی مانند بحارالانوار (ج 10، ص 108) و نیز الخصال شیخ صدوق (ج 2، ص630) مشاهده می‌شود که این حدیث تقطیع شده است. برای نمونه در سند حدیث ذیل، لفظ مسکین تصحیح شده است که در بعضی از منابع و نسخه‌ها از جمله در کتاب وسائل الشیعه با لفظ سکین آمده است: 2706- (52) بالاسناد عن الحسن عن محمد بن مسکین (سکین) عن عمرو بن شمر عن جابر عن أبی عبد الله (أبی جعفر) 7قال أکثرو... (طباطبایی بروجردی، 1399، ج 6، ص 126- 127) 6-6- غفلت در مراجعه به کتب اصلی در مقدمه جامع الاحادیث آمده است که اگر حدیثی در وسائل یا مستدرک از کتابی دیگر ذکر شود که در نسخه‌های موجود از مصادر اصلی، یافت نشود، حدیث به خود آن دو کتاب استناد داده می‌شود.