Abstract:
این پژوهش با هدف شناسایی چگونگی آموزش مفاهیم اخلاق در مقطع ابتدایی انجام شده است. این پروژه با بررسی کتب درسی، مفاهیم اخلاقی موجود را استخراج کرده و سپس در مقولات کلی تری دسته بندی کرده است. با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی جهت دار،مفاهیم اخلاقی موجود در دروس، مشخص شده و سپس با استفاده از فرایند استنتاجی بر مبنای ملاکهای معین، از نظر انسجام و یکپارچگی در هر پایه و نیز چیدمان فرگشتی در کل مقطع مورد بررسی قرارداده شد.
نتایج نشان داد که کنب فارسی در تمام پایه ها، بیشترین تعداد ادبیات داستانی و بیشترین مفاهیم اخلاقی را دارند. متاسفانه چیدمان مفاهیم، موردتوجه قرارنگرفته و از میان پانزده مفهوم اخلاقی، تنها "رفتار نیک"، "نوع دوستی" و "تلاش و پشتکار" فاکتورهای مربوط به انسجام و فرگشت را از نظر کمی و کیفی دارا هستند. سایر مفاهیم از نظر تعداد تکرار و نوع چینش در پایه های مختلف فاقد کارایی لازم هستند.
This paper aimed to clarify the role of
moral concepts in elementary course
curriculum. By qualitative content analysis,
firstly, the moral concepts in textbooks are
inductively determined and then sorted into
more general categories. Then, according
to fluency and integration in any class and
also evolutionary arranging in the whole
course, the vertical and horizontal
organizations of these concepts are
examined. The results showed that Persian
books in all courses have the most fictions
and the most moral concepts.
Unfortunately arranging of concepts in
those books are not noticed and among
fifteen moral concepts only “good
behaving”, “loving humankind” and
“effort” have the fluency and integrity
factors, qualitatively or quantitatively. The
other concepts, not in the repetition, nor in
the arrangement, have an appropriate
organization in different courses.
Machine summary:
تربیت اخلاقی مبتنی بر ادبیات داستانی: تحلیل محتوای کتاب های درسی دورة ابتدایی ١ Fiction and Moral Education: A Study in Elementary Course Curriculum شهلا دهقانی ٢، دکتر کیوان بلندهمتان 3 این پژوهش با هـدف شناسـایی چگـونگی آمـوزش مفاهیم اخلاقی به دانش آموزان در مقطع ابتدایی و به بررسـی مفاهیم اخلاقی موجود در کتب درسی پرداخته ، سپس آن ها را استخراج و در مقولات کلـیتـری دسـته بنـدی کـرده اسـت .
برای نمونه ، نجاتی پرواز (١٣٨٨)، بررسی اهداف کلی اخلاقی مصوب آموزش و پرورش و به کارگیری آن ها در کتاب های درسی (قرآن ، هدیه های آسمان ، فارسی و تعلیمات اجتماعی) دورة ابتدایی نشان داد که : مؤلفه های ٢١ گانه اهداف اخلاقی به طور یکسان در کتاب های درسی مورد پژوهش به کار گرفته نشده اند و تفاوت قابل ملاحظه ای در فراوانی آن ها مشاهده شد به طوری که این تفاوت طیفی از ١ تا ٥٥٣ فراوانی را شامل شده است .
ازاین رو برای شناسایی دروس با ساختار داستانی، دروس محتوای اخلاقی و دروسی که شامل هر دو ملاک باشند از رویکرد استقرایی استفاده شد سپس مقوله های اخلاقی موجود، از نظر ساختار داستانی و غیرداستانی، همچنین چیدمان طولی و عرضی مورد بررسی قرار گرفت تا چگونگیهای مفاهیم اخلاقی از نظر کمی و کیفی و روند آن در دورة ابتدایی روشن شود.
(رجوع شود به تصویر صفحه) همان طور که در جدول ٧ نیز مشاهده میشود، برای انتقال مفاهیم اخلاقی به دانش آموزان ، بیشتر از ادبیات داستانی استفاده شده است .