Abstract:
مقاله «مراحل خلقت و مراحل آفرینش» از عبدالفواد محسن ابراهیم در دایرة المعارف قرآن لیدن به مطالبی پیرامون چگونگی آفرینش زمین و آفرینش آدم و حوا و بیان روند شکل‌گیری انسان از نگاه قرآن پرداخته است. مقاله با توجه به وجود نکات ابهام¬زا در آن و عدم جامعیت در ارائه مطالب، باعث القای شبهاتی شده است. نوشتار پیش رو در دو ساحت ـ نقد کلی مقاله و نقد مباحث طرح شده در آن، به ارزیابی مقاله پرداخته است. در نهایت بعد از تحلیل و بررسی، عدم اثبات موارد ادعایی و عدم واقع نگری و جامعیت محقق در تحقیق را به اثبات رسانده است.
Machine summary:
نویسنده در ادامه به آیه 55 سوره طه اشاره می‌کند و آن را آیه‌ای که روند آفرینش انسان را به اجمال بیان می‌کند، معرفی می‌نماید و پس از یاد‌کرد تعدادی از آیات و سوره‌های متضمن بیان آفرینش انسان می‌نویسد: کلمات قرآن در هر متن مرتبط با هم، هم در نحوه بیان و هم در ترتیب خود با هم متفاوت هستند؛ برای مثال، در سوره حج آیه 5 به خاک، اسپرم (نطفه)، مضغه (ماده‌ای که خون و لکه‌های خون را نگه می‌دارد، آمده، در حالی که در سوره مؤمنون آیه 12 از کلوخ به جای تراب استفاده شده است.
نویسنده در ادامه، نحوه شکل‌گیری جنین را با توجه به آیات قرآن توضیح می‌دهد و مطالب مفیدی را بیان می‌دارد، ولی به القای این شبهه می‌پردازد که از نگاه قرآن انسان که موجودی پاک است از یک ماده ناپاک به نام «منی» آفریده شده که نوعی تضاد را نشان می‌دهد و می‌نویسد: سومین متن سوره مؤمنون آیه 7 تا 9 موضوعی شفاف از آفرینش آدم از خاک و لقاح نواده‌های او را با روندی طبیعی نشان می‌دهد؛ برای مثال «استخراج از مایعی پست و حقیر» تضاد در این عبارت اخیر این است که قالبی خالص از چیزی ناپاک به وجود آمده است.
با توجه به اینکه همه آیات مورد شاهد در دو دیدگاه، به گونه‌های دیگری نیز تفسیر شده‌اند تا آنجا که احتمال پذیرش یا رد نظریه تکامل درباره آنها وجود دارد و در هیچ کدام از دو طرف نص نیستند (رضایی اصفهانی، همان، 276)؛ لذا تا زمانی که منبع متقنی در تبیین این آیات ارائه نشود، نمی‌توان به طور قاطع نسبت به دیدگاه قرآن در این‌باره نظر داد، بلکه باید گفت قرآن در این‌باره سکوت کرده است؛ بنابراین، القای وجود یا پذیرش نظریه‌ای خاص در این‌باره از سوی قرآن مناسب مقاله علمی نیست.
(
, 
, 
)
