Abstract:
احمد مطر شاعر شناخته شده عرب، اشعار اجتماعی خود را در تعارض با اعمال و افکار طبقه حاکمیت سروده است. در این اشعار، شاهد اعتراضها و افشاگریهای وی علیه جامعه خیانتکار و حکومت ظالم هستیم؛ همین رویه را میتوان در شعر احمد شاملو ملاحظه کرد. مشابهتهای فکری این دو شاعر باعث شد تا اشعار و افکار آنها را بر اساس نگرش ادبیات تطبیقی بررسی نماییم. از میان رویکردهای نقدی نظریه شخصیت که در میان روانشناسان از بحثهای حائز اهمیت بود را به خاطر برجستگی شواهد مرتبط با آن در شعر احمد مطر و احمد شاملو برگزیدیم. در این پژوهش، اشعار شاعران نامبرده را با توجه به نظریههای روانشناسی معروف بررسی کردهایم؛ با توجه به نظریه فروید مبنی بر ابعاد سهگانه شخصیت، تعارضهای نهاد، من و فراخود را در شعر هر دو شاعر باز نموده و مکانیسمهای روانی بکاررفته در جهت حل این تعارض را مشخص کردهایم. این پژوهش به شیوهتوصیفی- تحلیلی و بر پایه روش کتابخانهای انجام گرفته است.
Machine summary:
در این پژوهش، اشعار شاعران نامبرده را با توجه به نظریه¬های روانشناسی معروف بررسی کرده¬ایم؛ با توجه به نظریه فروید مبنی بر ابعاد سهگانه شخصیت، تعارض¬های نهاد، من و فراخود را در شعر هر دو شاعر باز نموده و مکانیسم¬های روانی بکاررفته در جهت حل این تعارض را مشخص کرده¬ایم.
نظریه شخصیت، نقد ادبی، ادبیات معاصر، شعر عربی پیشگفتار تحلیل متون ادبی بر پایه نظریات روانشناختی، دیرزمانی نیست که در جهان و بالتبع در ایران مورد توجه قرار گرفته است؛ با این حال این شیوه نقد ادبی بسیار مورد توجه محققان واقع شده است.
اشعار شاعر معروف احمد مطر از این جهت که نشانه¬های معناداری از منظر نظریه شخصیت فروید دارد در این پژوهش مورد بررسی قرار می-گیرد.
خود از آنجا که به واقعیت آگاه است تصمیم میگیرد که چه زمانی و به چه شیوهای غرایز میتوانند به بهترین شکل ارضاء شوند و این تکانهها را در مطابقت با واقعیت به تأخیر میاندازد یا تغییر جهت میدهد(مثلا به فرد میآموزد که در درون خانواده به محض احساس گرسنگی نمیتواند چیزی بخورد بلکه تا موقعی همه اعضای خانواده سر سفره بنشینند باید صبر کند)(فروید، 1389: 67).
از این سه جنبه شخصیت، نهاد و فراخود پیوسته با یکدیگر در مبارزه هستند و نقش «خود» یا «من»، آشتی دادن میان آنها و ایجاد سازگاری با محیط است.
Shamloo, Saeed (2003), Schools and Theories in Personality Psychology, Tehran, Growth, Seventh Edition.