Abstract:
آذینبندی سخن و شعر به مدایح نبوی به عنوان یکی از انواع ادبی همواره مورد توجه شعرا و نویسندگان ادب فارسی و عربی بوده و به گونهای بیانگر اعتقاد و احترام به پیامبر(ص) که از سوی آن حضرت(ص) هم مهر جواز یافته است. ادبیات مذهبی که یکی از زیرمجموعههای مهم آن مدایح نبوی بوده، مغفول مانده است. این پژوهش در صدد است که با روش توصیفی- تحلیلی و با استناد به شواهدی از اشعار این دو شاعر، با رویکرد تطبیقی بیان دارد که پیامبر(ص) در اشعار هر کدام چگونه نمود پیدا کرده است. هدف این پژوهش مقایسه نعت رسول اکرم(ص) در ترکیب بند جمال الدین عبدالرزاق اصفهانی و مدایح نبوی صفی الدین حلّی و بیان وجوه اشتراک و افتراق این دو منقبت است. نتایج حاصل از تحقیق نشان میدهد که سرودههای جمال الدین عبدالرزاق و صفی الدین حلّی در اشاره به مضامینی چون مقام و منزلت پیامبر(ص)، معراج، انشقاق قمر، معجزه هنگام ولادت، فضیلت و برتری رسول اکرم(ص) بر سایر انبیا، مدح پیامبر(ص) توسط جمادات و نباتات و استفاده از آیات و احادیث در اشعارشان تشابه دارد. نعت عبدالرزاق تک موضوعی بوده و فقط به مدح رسول اکرم(ص) پرداخته و از مدح آل رسول(ص) بازمانده است. ولی صفی الدین حلّی علاوه بر مدح پیامبر(ص) به مدح خاندان پیامبر(ص) پرداخته و آنان را بهترین عترت توصیف میکند.
Machine summary:
هدف این پژوهش مقایسه نعت رسول اکرم(ص) در ترکیب بند جمال الدین عبدالرزاق اصفهانی و مدایح نبوی صفی الدین حلی و بیان وجوه اشتراک و افتراق این دو منقبت است.
نتایج حاصل از تحقیق نشان میدهد که سرودههای جمال الدین عبدالرزاق و صفی الدین حلی در اشاره به مضامینی چون مقام و منزلت پیامبر(ص)، معراج، انشقاق قمر، معجزه هنگام ولادت، فضیلت و برتری رسول اکرم(ص) بر سایر انبیا، مدح پیامبر(ص) توسط جمادات و نباتات و استفاده از آیات و احادیث در اشعارشان تشابه دارد.
به نظر میرسد اشعار این دو شاعر در اشاره به مضامینی چون برتری پیامبر(ص) بر سایر انبیاء، معراج، مدح پیامبر(ص) توسط جمادات و نباتات، انشقاق قمر، تشابه دارند و پرداخت به موضوع اشعار عبدالرزاق تک موضوعی بوده ولی اشعار صفی الدین حلی به موضوعات متعددی اشاره نموده است.
ضرورت و پیشینه تحقیق یکی از اصلیترین دلایل ضرورت این پژوهش، بررسی تطبیقی عقاید مشترک جمال الدین عبدالرزاق و صفی الدین حلی این دو شاعر بلندآوازه فارسی و عربی در مدح و منقبت پیامبر(ص) و معرفی آن حضرت از دریچه شعر و ادب به مخاطبان است، تا گامی نو در جهت شناخت حضرت(ص) برداشته شود.
در خصوص بررسی تطبیقی مدایح نبوی در زبان و ادب فارسی و عربی، مقالهای نگاشته شده است که میتوان به مقاله ناصر محسنی نیا و آرزو پور یزدان پناه کرمانی با عنوان «بررسی تطبیقی مدایح نبوی در شعر جمال الدین عبدالرزاق و احمد شوقی» در پژوهشنامه زبان و ادبیات فارسی پاییز سال 1388 اشاره نمود.