Abstract:
هدف این پژوهش واکاوی تاثیر مدرنیته بر جایگاه پدر/شوهر در خانواده با روش تحلیل محتوا
بر مبنای نظری جامعهشناسی در ادبیات و با تکیه بر رمانهای شوهرآهوخانم، چشم هایش،
سمفونی مردگان، مادرم بیبیجان، درازنای شب، سپیده دم ایرانی، جزیرة سرگردانی و ساربان
1300 است. - سرگردان است که حوادث آنها، نشان دهندة تحولات خانواده بین سالهای 1357
بسامد شخصیتهای پدر سنتی و مدرن، ویژگیهای آنها، نوع نگرش شخصیت پدر به تغییرات
خانواده و علل تحول شخصیت پدر از سنتی به مدرن، برخی از مسائل بررسی شده در این
پژوهش است. نتایج پژوهش نشان میدهد حوادث سیاسی، اصلاحات دولت در زمینة مسائل
خانواده، مسائل شغلی، سفر به خارج از کشور و دانشگاه، مهمترین عوامل ایجاد دگرگونی در
نقش پدر در خانوادة سنتی ایرانی بوده است. از نظر بسامد، بیشتر شخصیتهای پدر، سنتی و
جزو طبقة متوسط قدیم جامعه )بازاریان( بودند. بسامد شخصیتهای پدر مدرن جامعه نیز قابل
توجه بود که آنها نیز جزو طبقة متوسط جدید)کارمندان وابسته به دولت و تحصیلکردگان(
بودند. در این میان شخصیتهای پدر دارای اندیشههای سنتی تعدیل شده نیز وجود داشت که
جزو طبقههای مختلف جامعه بودند. همچنین نویسندگان نشان دادهاند جایگاه پدر در دورة
پهلوی در حال تغییر کردن بوده است. البته آنچه در این داستانها نشان داده شده، تغییرات
سطحی جایگاه پدر در خانواده بوده است که تا حدود زیادی سطحی بودن مدرنیزاسیون دوره
پهلوی را بیان میکند.
Machine summary:
وی نیز شخصیتی، خرافی است و بدین سبب ، چندان به علل علمی رویدادهای اطراف خود توجه نمیکند؛ خود را شخصیتی مقید به اعتقادات دینی نشان میدهد؛ هیچ یک از هنجارهای مدرنیته را بر نمیتابد؛ چنانکه مخالف مدرسه رفتن و کتاب خواندن آیدین است و به گونه ای او بین دین و علم به سبک نوین تضاد میبیند؛ از آنجا که برخی از اعضای خانواده اش مانند آیدین و آیدا اندیشه های نوین و برآمده از مدرنیته را پذیرفته اند، وی با آنها دچار تنش میشود و بر آن است که جایگاه خود را به عنوان پدر سنتی در خانواده حفظ کند (همان : ص ١٦٨).
به طور کلی در برخی از نگرشهای سنتی وی، تغییراتی به وجود آمده که به نظر میرسد دلیلش ، این است که خود جزو صاحب منصبان سیاسی دورة رضاشاه است و تا حدودی به سبب تغییرات این دوره ، حداقل در زمینۀ رابطه با زنان مانند حجاب و بیرون رفتن زن در بیرون از خانه به شکل جدید، تحت تأثیر اندیشه های این دوره قرار گرفته است ؛ بنابراین میتوان گفت وی و خانواده اش ، نمادی از خانواده های متوسط جدید - کارمندان وابسته به دولت - و وابسته به دربار و صاحب منصبان دورة رضاشاه هستند که برای همرنگ نشان دادن خود با میل زمان و تناسب داشتن با آن ، تغییراتی را پذیرفته اند.