Abstract:
الگوی رهبری شهید سید مرتضی آوینی از جمله تجربیاتی است که پس از انقلاب اسلامی در عرصه سازمانهای رسانهای در دست است. دستیابی به این الگو میتواند پیشقدمی برای دستیابی به الگوی رهبری بومی سازمانهای رسانهای باشد. هدف این پژوهش «شناسایی الگوی رهبری شهید آوینی» است. روش نظریهپردازی دادهبنیاد به دلیل سازگاری با موضوع و روند پیش رو بهعنوان روش این پژوهش انتخاب شده است. مصاحبه باز و عمیق و روش اسنادی، ابزار گردآوری دادهها بوده است. جامعه مورد بررسی این پژوهش آثار شهید آوینی و نوشتهها و مصاحبههایی است که اطلاعاتی درباره رهبری شهید آوینی در اختیار قرار بدهد و نیز همراهان و همکاران شهید آوینی است. نمونههای این پژوهش با استفاده از «نمونهبرداری نظری» انتخاب شده است. طی تحقیق، مصاحبهها و اسناد به روش نظریهپردازی داده بنیاد مطالعه و دادهها به روش شناسهگذاری کیفی و با کمک فن مقایسه دائمی در سه مرحله شناسهگذاری باز، محوری و انتخابی تحلیل شد. در مجموع، طی این تحلیلها ۱۹۷ مفهوم مشخص شد. این مفاهیم نیز طی روند انتزاع در ۶۶ زیرمقوله، ۱۲ مقوله و در آخر سه مقوله محوری دستهبندی شد. نهایتا طی این مراحل الگوی رهبری شهید آوینی در قالب یک الگوی مفهومی طراحی شد. «نظر و عمل دینی»، «نظر و عمل تشکیلاتی» و «ولایت داشتن» مقولات محوری این الگو است.
Machine summary:
شاید نتوان جایگاه شهید سید مرتضی آوینی را در مقام رهبری سازمان رسانهای به اثبات رساند و این امر محل مناقشه باشد؛ اما در مقیاسی کوچکتر وی هدایت فعالیتهای رسانهای فراوانی را در عرصههای مختلف بر عهده داشته است؛ فعالیتهایی که محصول آنها اغلب به عنوان تولیدات رسانهای شاخص نه تنها در زمان خود، بلکه در تاریخ انقلاب اسلامی شناخته میشود.
از آنجا که رهبری و هدایت مفاهیمی است که در سازمانهای بومی ما (ازجمله سازمانهای رسانهای) در مقام نظر و بویژه عمل، کمتر مورد توجه قرارگرفته است، این پژوهش با مطالعۀ زندگی شهید آوینی، تلاش دارد به الگوی رهبری وی در فعالیتهای رسانهای دست یابد تا هم قدمی برای پر کردن خلأ تحقیقات نظری در زمینۀ رهبری در سازمانهای رسانهای برداشته شود و هم جنبهای از ویژگیهای شهید آوینی را روشن سازد که تا کنون بهصورت علمی بررسی نشده است.
رهبری در سازمانهای رسانهای ریچارد دفت سازمان را اینگونه تعریف میکند: «نهاد اجتماعی باشد؛ بر هدف مبتنی باشد؛ ساختار آن آگاهانه طرحریزی شده باشد؛ سامانههای فعال و هماهنگ داشته، و سرانجام با محیط خارجی در ارتباط باشد» (دفت، ۱۳۸۱: ۱۵)؛ اما برای شناخت سازمان رسانهای باید به مسائل بیشتری توجه کرد؛ چراکه رسانه در مقایسه با دیگر سازمانهای پیچیده با عدم قطعیت بیشتری روبهرو است (مککوئیل، ۱۳۸۲: ۱۲۵).