اتنوگرافی با حرکت: تجارب حسی در ماشین های مناسکی تهران Journal Article

اتنوگرافی خیابانی نوع بسیار اخیری از اتنوگرافی است که تلاش می­کند با حرکت اتنوگرافر در فضاهای عمومی و باز شهری موضوعات فرهنگی در حرکت را بررسی کند. پژوهش اتنوگرافیک حاضر در خصوص «ماشین­های محرمی» در شهر تهران گونه ویژه­ای از اتنوگرافی خیابانی را نشان می­دهد که در آن اتنوگرافر با ماشین خود درباره ماشین­ها تحقیق می­کند. نگارنده اصطلاح «ماشین­نگاری» را برای بیان ویژگی­های نظری و روش­شناختی این نوع از پژوهش ابداع کرده­ است. پژوهش ماشین­نگارانه حاضر نشان می­دهند که چگونه افراد از ماشین به­عنوان تجربه ماشین‌مند خود در بسترهای روزمره و مناسکی استفاده می­کنند، چگونه ماشین­ها را به «بدن­های ثانویه» بدل می­سازند، و چگونه اندیشه­ها و احساسات از خلال دستکاری­های ماشین­ها منتقل می­شوند. این مقاله با حرکت از شاخه­ها و رویکردهای انسان­شناسی اشیا/ انسان­شناسی فرهنگ مادی و انسان­شناسی حس­ها / انسان­شناسی حسی تلاش کرده است تا ماشین را از خلال ابعاد حسی آن، یعنی ابعاد دیداری، شنیداری، بساوایی و به­ویژه حرکتی تحلیل کند. اساسا ماشین­های محرمی بیانگر بعد حرکتی مناسک محرم در تهران هستند. حرکت ماشین­ها به ظاهر و صداهای عزادارانه محرمی ماشین­ها ویژگی­ای پیوندی می­دهد که از طریق آن چشم­اندازها و گوش­اندازهای جدیدی پدید می­آیند. دستاورد مهم دیگر این مقاله طرح ایده «اتنوگرافی در حرکت» است که به انسان­شناسان یاد می­دهد تا جهان فرهنگی ـ اجتماعی را در حرکت و با حرکت از نو مفهوم­بندی کنند. بدین ترتیب باید به جای مشاهده مشارکتی به­عنوان روش اصلی و کلاسیک انسان­شناسی از «حرکت مشارکتی» استفاده کرد.

Street ethnography is a recent jenere of ethnography which tries، with movement of ethnographer in urban public and open spaces، to explore cultural matters in motion. My ethnographic research about “Muharram Cars” in Tehran shows a special type of stret ethnography in that ethnographer explore about cars with his or her car. I made the term “Cargraphy” to express theoretical and methodological features of this type of ethnographic research. This cargraphic research shows how individuls use cars as a emcaried experience in everyday and ritualistic contexts، how cars became secondary bodies، and how thoughts and feelings conveyed through manipulations of cars. My ethnographic research about “Muharram Cars” in Tehran shows a special type of stret ethnography in that ethnographer explore about cars with his or her car. I made the term “Cargraphy” to express theoretical and methodological features of this type of ethnographic research. This cargraphic research shows how individuls use cars as a emcaried experience in everyday and ritualistic contexts، how cars became secondary bodies، and how thoughts and feelings conveyed through manipulations of cars.

دو ماهنامۀ فرهنگ و ادبيات عامه سال ٦، شمـارة ١٩، فروردين و ارديبهشت ١٣٩٧ اتنوگرافي با حرکت : تجارب حسي در ماشين هاي مناسکي تهران اصغر ايزدي جيران * ١ (تاريخ دريافت : ٩٥/٨/٢٨، تاريخ پذيرش : ٩٦/٥/٣) چکيده اتنوگرافي خياباني نوع بسيار اخيري از اتنوگرافي است که تلاش ميکند با حرکت اتنوگرافر در فضاهاي عمومي و باز شهري موضوعات فرهنگي در حرکت را بررسي کند. پژوهش اتنوگرافيک حاضر پيوندي بين انسان شناسي اشيا١ يا انسان شناسي فرهنگ مادي ٢ )٢٠٠٧ ,Woodward ;١٩٩٩ ,Dant ;٢٠٠٥ ,Miller( و انسان شناسي حس ها٣ يا انسان شناسي حسي ٤ (٢٠٠٣ :١٩٩١ ,Howes) برقرار ميکند تا از خلال اين دو شاخه و رويکرد انسان شناسي بتواند ارتباط حسي افراد با ماشين ها را در تهران در بستري مناسکي و نيز روزمره تحليل کند و از خلال اين تحليل ، چيزهايي دربارة فرهنگ و جامعه تهراني بگويد. اتنوگرافي با ماشين تجربۀ جديدي براي نگارنده به عنوان يک انسان شناس ميدانيکار به شيوة کلاسيک بود؛ زيرا در محيط هاي پيشين چه در منطقۀ آذربايجان (ايزدي جيران ، ١٣٩٣) و چه در تهران (ايزدي جيران ، ١٣٩٢؛ ١٣٩٤ب ) بيشتر اتنوگرافي کلاسيک را تجربه کرده ام ؛ يعني در ميداني به لحاظ جغرافيايي محدود 5 و مشخص ، و کار و درگيري با خود افراد و نيز در وضعيت سکون اتنوگرافيک ؛ وضعيت هايي که در آن ها افراد و اشيا را بيشتر در حالت سکون نسبي بررسي کرده بودم .