نقدی بر مبانی و یافته‌های احمد صبحی منصور در باب قرآن و سنت Introduction and review

احمد صبحی منصور –که نماد جریان قرآنیون و سنت ستیزی در مصر است – در دو کتاب «القرآن و کفی مصدرا للتشریع الاسلامی» و «الصلاه بین القرآن الکریم و المسلمین» می کوشد تا استدلال هایی برای مبنا و بنای خود فراهم سازد؛ سه مبنای وی به ترتیب ذیل است. 1) قرآن تنها منبع و مصدر تشریع اسلامی است. 2) بین نبی و رسول به عناوین شخصیت حقیقی و حقوقی تفاوت دارد و فقط از عنوان رسول تبعیت و پیروی واجب است، نه از نبی که شخصیت حقیقی است. 3) پیامبر و صحابه دستور به منع کتابت داده اند، بنابراین چیزی به عنوان حدیث (سنت) حجیت ندارد. از این رو وی در توجیه عدم ذکر کیفیات تعداد رکعات نماز در قرآن و نیز عدم ذکر جزییات دیگر موضوعات احکام مانند حج و غیر آن استدلال هایی آورده اند که منجر به رد سنت برگرفته از معصوم می گردد. نگارنده در این گفتار، دیدگاه های او را بر اساس نوشتارهایش بیان می دارد و کلام او را در دو مورد (مبنا و بنا) بررسی می کند. منصور کفایت قرآن را بر دو آیه مبتنی می داند: انعام 38 و نحل 89. در این مقاله روشن می شود که عبارت «من شیء» و «کل شیء» به معنای «عموم اضافی» است نه «عام حقیقی». بعلاوه قرآن شان تبیین آیات و تعلیم کتاب را برای پیامبر قائل شده است. مبانی دیگر منصور، فرق نبی و رسول از دیدگاه قرآن و حیطه اطاعت از پیامبر است که نگارنده بر اساس قرآن به آنها پاسخ می دهد. منصور سنت را نقیض قرآن می داند و به اخبار نهی پیامبر از کتابت حدیث استناد می کند. در این مقاله روشن شده که بناهای ساخته شده توسط منصور با مبناهای او تضاد جدی دارد.

احمد صبحی متصور و مظهر التیار القرآنیین و مماراة السنة فی مصر. هو یحاول فی کتابیه «القرآن وکفی مصدرا للتشریع الاسلامی» و «الصلاة بین القرآن الکریم و المسلمین» لتوفیر حجج واهیة لمبنائه و بنائه. له ثلاثة مبان علی هذا النسق: 1- القرآن هو المأخذ و المنبع الوحید للشریعة الاسلامیة. 2- بین النبی و الرسول علی صفة شخصیتهما الحقیقیة و الحقوقیة بون شاسع و یجب علینا أن نتبع عنوان الرسول فقط و لاشخصیته الحقیقیة. 3- أمرنا ال رسول و الصحابة بالمنع عن الکتابة. لذلک لا حجیة للروایة و السنة. علی هذا هو یأتی بحجج فی ترزیر عدم بیان کیفیات عدد رکعات الصلاة فی القرآن و عدم بیان الجزئیات الأخری فی موضوعات الأحکام مثل الحج و هی تؤدی إلی رفض السنة المآخوذة عن المعصوم. الکاتب یعرب آراء المنصور علی أساس مکتوباته و یقوم بدراسة کلامه فی المبناء والبناء. فی من « رأیه أن القرآن یرتکز علی آیتین: أنعام / 33 و النحل / 33 . فی هذه المقالة یبین أن عبارة بمعنی العموم الاضافی و لا العام الحقیقی باالاضافة إلی أن القرآن قال » کل شیء « و » شیء بشأن تبیین الآیات و تعلیم الکتاب ل رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم. مبانی آخر لمنصور هو تمییز معنی النبی و الرسول من وجهة نظر القرآن و نطاق الاطاعة من النبی الذی یجیب عنها الکاتب علی أساس القرآن. فی رأی المنصور السنة نقیض القرآن و هو یستند فی ذلک إلی روایات نهی الرسول عن کتابة الحدیث. قد تبین فی هذه المقالة أن أبنیة المنصور المصنوعة فی تعارض جاد بالنسبة إلی مبانیه.

Ahmed Sobhi Mansour، who is the symbol of the Quraniyun and anti-traditional flow in Egypt، tried to provide arguments for his foundation in two books، Al-Quran and the infallibles of Mosadra elyt-Shar'a-ul-Islam and Al-Sultan of Al-Qur'an al-Karim; his three principles respectively are: 1) The Quran is the only source of Islam. 2) There is a difference between the Nabi and Rasool، and only Rasool should be obeyed، not the Rasool who is not a legal character. 3) The Prophet and the Companions announced the prohibit of writing down their words. Therefore، in justifying why the number of rakat of prayers have not included in the Qur'an، as well as other details regarding Ahkam such as Hajj and the like، he has given some arguments which cause the rejection of the traditions derived from the infallibles. In this study، the author expresses Mansour’s views on the basis of his writings and examines his words in two aspects (the foundation and the construction). Mansour regards the Qur'an's adequacy for two verses: Anam 38 and Nahl 89. In this article، it becomes clear that the concepts developed by Mansour have a serious contradiction with his principles.

"صبحی منصور، احمد؛ قرآنیون مصر؛ القرآن و کفی مصدرا للتشریع الاسلامی (کتاب)؛ الصلاة بین القرآن الکریم و المسلمین (کتاب)؛ قرآنیون - سنت ستیزی؛ کفایت قرآن – بررسی ادله؛ نبوت – معنای نبی و رسول؛ شئون پیامبر – تعلیم کتاب؛ شئون پیامبر – تبیین آیات پیشگفتار صبحی منصور کتاب «القرآن و کفی مصدرا للتشریع الاسلامی» را در سه فصل نگاشته است، فصل اول دربارة این که قرآن تنها منبع و مرجع تشریع دینی است و هیچ نیازی به غیر قرآن نیست زیرا همه چیز در قرآن وجود دارد. نیاز به تبیین و تعلیم آیات بر فرض صحت نظر صبحی منصور دربارة آیه 89 سورة نحل، که قرآن را ذاتا واضح و روشن می¬داند، سه سؤال مطرح می¬شود: اول- چرا خداوند متعال به پیامبرش امر کرده است که قرآن را برای مردم «الناس» تبیین و روشن کند؟ یعنی آیا خداوند امر به عبث کرده و یا پیامبر کار عبثی انجام می‌دهد؟ ایشان پاسخ می‌دهد منظور از «الناس» به قرینة داخلی آیه، اهل کتاب است. (منصور، الصلات بین القرآن الکریم و المسلمین، ص 102 و 103) پس ایشان با نگارش کتبی مانند «الصلات بین القرآن الکریم و المسلمین» و «القرآن و کفی مصدرا للتشریع الاسلامی» که عمدتا مربوط به آیات کتاب الهی است، در صدد بیان، تعلیم و یا توضیح چه مطالبی هستند؟ مبنای دوم: فرق نبی و رسول صبحی منصور در تفاوت و تمایز بین نبی و رسول در قرآن کریم می‌نویسد: «النبی هو شخص محمدبن عبدالله فی حیاته و شئونه الخاصة و علاقاته الانسانیة بمن حوله، و تصرفاته البشریة ما کان مستوجبا عتاب الله تعالی، لذا کان العتاب یأتی له بوصفه النبی، کقوله تعالی: «یا ایها النبی لم تحرم ما احل الله لک تبتغی مرضات ازواجک."