Abstract:
تسلیم در برابر معارف بیانشده توسط پیشوایان دینی، موضوعی است که بسیاری از روایات شیعی بر آن تأکید کردهاند. این روایات، بر تسلیم محض و فرمانبرداری کامل در برابر اوامر و نواهی معصومان(ع) دلالت دارند. نظر به محوریت عقل در تفکر شیعی برای سنجش و پذیرش موضوعات دینی، فقدان تبیین درست از روایات پیشگفته، تقویت انگارۀ تعارض تسلیمپذیری و عقلگرایی و تضعیف منزلت عقل را موجب میشود. بنابراین کشف معنای حقیقی تسلیمپذیری و تحدید مرزهای واقعی آن که با نگاهی جامع به آموزههای دینی و آگاهی از برخی مقدمات صورت میگیرد، ضرورتی انکارناپذیر به شمار میرود. پژوهش پیشرو، ضمن گونهشناسی روایات تسلیمپذیری، مفاد هر یک از گونهها را با روش توصیفی ـ تحلیلی بیان میکند تا مشخص شود که تسلیم در برابر معصومان(ع) به معنای اطاعت بیدلیل و به معنای تعطیلی عقل و پذیرش جاهلانه نیست، بلکه تسلیمِ مطلوب، امری اختیاری و مبتنی بر کاوشهای عقلی و برهانهای عقلایی است.
Machine summary:
تأمل در روایات مرتبط با تسلیم ، نشان می دهد که انسان مؤمن در برابر تمامی احکام قولی و فعلی معصومان (ع )، مکلف به تسلیم است [٣٦، ج٤، ص٢٧٩] حتی اگر حکمت و مصلحت حکم برای او روشن نباشد [٣٤، ج٥، ص١٥٧]؛ چنانکه عبارت های «التسلیم لهم فیما ورد علیهم » [٣٣، ج١، ص٣٩٠] و «التسلیم له فی کل شی ء جاء به » [٧، ج١، ص٢٧١]، بر این مدعا دلالت دارند.
بر این اساس ، ایمان بدون تسلیم و التزام عملی ، نامعتبر است و تسلیم یکی از عناصر مقوم ایمان و شرط در اصل یا شرط کمال آن به شمار می رود [٣٤، ج٦، ص٣٧٩] به طوری که ایمان به غایت نمی رسد، مگر اینکه حق تسلیم را به شایستگی ادا نماید [٨، ج٢، ص٨٢]؛ چنانکه روایت امام صادق (ع ) نیز شاهدی بر همین مدعاست : «عن أبی عبد الله (ع ) قال سمعته یقول : من سره أن یستکمل الإیمان فلیقل القول منی فی جمیع الأشیاء قول آل محمد(ع ) فیما أسروا و فیما أعلنوا و فیما بلغنی و فیما لم یبلغنی » [٣٥، ج٢٥، ص٣٦٤] یعنی ، هر کس دوست دارد به کمال ایمان برسد باید نظر خویش را مطابق با نظر اهل بیت پیامبر(ص ) قرار دهد چه در آنچه پنهان کردند و یا آشکار کردند و چه در آنچه از ایشان به او رسیده است یا نرسیده باشد.