Abstract:
اصلاحات ارضی مهم ترین برنامه تحول اجتماعی در زمان دولت پهلوی بود که از اوایل دهه 1340 شمسی با جدیت در دستور کار حکومت محمد رضا شاه قرار گرفت. شاه و دولت علی امینی که مسئولیت اجرای این طرح عمده را در اختیار داشت با الهام از افکار جامعه شناس برجسته آن عصر آمریکا یعنی والت ویتمن روستو بدنبال پیاده سازی نسخه غربی توسعه در ایران بودند. نظریه پنج مرحله ای خیز روستو که مراحل چندگانه ای را برای توسعه و رشد کشورها تجویز می کرد مدل پیشرفت کشورهای غربی بود و دولت آمریکا برای جلوگیری از سقوط کشورهای جهان سوم در ورطه ی کمونیسم زمان جنگ سرداز انتشار این نظریه و عمل به آن در نقاط مختلف جهان حمایت می کرد.
بطور کلی اصلاحات ارضی در ایران سه مرحله را پشت سر گذاشت:
1- مرحله اول با تصویب لایحه قانونی اصلاحات ارضی مصوب دی 1340 شروع و به مدت 1 سال به طول کشید.
2- با تصویب نامه 18 بهمن 1341 شروع و با تصویب نامه 3 اسفند 1343 به اجرا درآمد.
3- مرحله سوم از 1347 شروع و تا 1351 به طور رسمی پایان یافت.
در تشریح اوضاع ایران در استانه اصلاحات ارضی باید گفت که شاه بعد از کودتای 28 مرداد با فقدان مشروعیت در بیشتر سطوح حاکمیت و معضلات سیاسی و امنیتی بسیاری دست و پنجه نرم می کرد .
Machine summary:
دولت پهلوي، اصلاحات ارضي و نظريه توسعه روستو محمدباقر خرمشاد* ، محمدجواد موسي نژاد ** 1 تاريخ دريافت : ١٣٩٥/٦/١ تاريخ پذيرش : ١٣٩٦/٣/٢٨ چکيده اصلاحات ارضي مهم ترين برنامه تحول اجتماعي در زمان دولت پهلوي بود که از اوايل دهه ١٣٤٠ شمسي با جديت در دستور کار حکومت محمدرضا شاه قرار گرفت .
نظريه پنج مرحله اي خيز روستو که مراحل چندگانه اي را براي توسعه و رشد کشورها تجويز ميکرد مدل پيشرفت کشورهاي غربي بود و دولت آمريکا براي جلوگيري از سقوط کشورهاي جهان سوم در ورطه کمونيسم ، از فراگير شدن اين نظريه و عمل به آن در نقاط مختلف جهان حمايت ميکرد.
(Rostow, 1959: 4) در واقع امتيازات مخصوص در جامعه ، درجات مختلف اجتماعي و جايگـاه هـاي اجتماعي را همين کشاورزي تعيين ميکند و افراد اين جوامع براي رسيدن بـه درجـات بالاتر لازم است از مشکلات بسيار پيچيده اي عبور کننـد (توسـعه اقتصـادي از ديـدگاه والت ويتمن روستو، نشريه بورس ، شماره ٧٥).
بنابراين روستو که خود يکي از افـراد مهـم در تعمـيم سـازي سـاختار سياسـي و هيئت حاکم آمريکا در زمان جنگ سرد بود، به توسـعه عمـومي جامعـه بـا محـدوديت دولت اعتقاد داشت و براي توسعه کشورهاي جهان سوم برنامه هايي را ارائه کرد کـه در ادامه به تشريح آن ها نيز خواهيم پرداخت .
روستو به چند اصل اساسي که براي کشورهاي توسعه نيافته مفيد واقـع مـيگـردد، اشاره ميکند، اين اصول عبارت اند از: ١- کمک هاي خارجي فقط تا آن حد ميتواند به حال کشور مفيد باشـد کـه بـه مردم و دولت آن کشور کمک کند تا منابع و امکانات خود را سازمان دهي نمايند.
(
, 
, 
)
