قرآن، حقیقتی ذو مراتب در دیدگاه تفسیری علامه طباطبایی Journal Article

Writer: سعیدی روشن، محمدباقر ؛ شمس، حامد ؛

مطالعات تفسیری بهار 1397 - شماره 33 Ranking الف (Ministry of Science/ISC (‎18 page(s) - From 45 to 62 )

Keywords: ام الکتاب تفسیر المیزان مراتب وجودی تجلی قرآن

Abstract:

در جهان‌بینی ارائه شده از سوی قرآن کریم هستی، حقیقتی ذو مراتب و در طول و غیرمنفک از یکدیگر است؛ بدین‌صورت که مراتب نازله آن، رقیقه و تمثل‌یافته مراتب بالاتر هستند؛ این مراتب مربوط به نشئه غیب بوده، ثابت و زوال‌ناپذیرند و رابطه بین آنها رابطه‌ای طولی و اطلاق و تقییدی است و تنزل از مرتبه عالی به مرتبه پایین به نحو تجلی است. قرآن کریم به‌عنوان تجلی و ظهور علم خدای سبحان نیز چنین هویتی دارد؛ قرآن دارای وجودی مادی و مشهود و وجودی نوری و غیبی است. از وجود غیبی آن تعبیر به حقیقت قرآن می‌شود و حقیقت قرآن خود امری ذومراتب و مشکک است. تعبیراتی چون: «ام الکتاب»، «کتاب مکنون»، «لوح محفوظ» و «کتاب مبین» در قرآن کریم اشاره به هریک از این مراتب دارد. این پژوهش در صدد تبیین اصل ذومراتب بودن قرآن با توجه به ادله نقلی و با تاکید بر دیدگاه تفسیری علامه طباطبایی است.

Machine summary:

"بعد از علامه طباطبایی، آیت‌الله جوادی آملی در ضمن مباحث تفسیری و نیز به‌صورت مستقل در مباحث علوم قرآنی که مطرح نموده‌اند، به این مسئله پرداخته و بیشترین بیانات در این رابطه مربوط به ایشان است، به‌عنوان نمونه، در کتاب «قرآن در قرآن» ذیل عنوان «قرآن حقیقتی ذو مراتب» این چنین بیان می‌دارند: قرآن کریم کتابی نظیر کتاب‌های عادی و معمولی نیست که اول و آخرش در دسترس انسان‌ها باشد، بلکه قرآن کریم کتابی الهی و دارای مراتب است، مرتبه والا و مرحله اعلایش همان «ام الکتاب» است که در سوره «زخرف» بیان شده است: «واںݧݩݐهݧݩݩۥ ڡݨݐݭٖیٓ ام الݨݦکتاٰب لدݧݧیݨݨںݩݩݐاٰ لعلی حکٖیم» (زخرف / 4) این مرحله اعلی که اصل قرآن و مادر و ریشه آن است، وجود و حقیقتی «لدی الله» دارد و نزد ذات اقدس اله است. (زخرف / 4 ـ 1) این آیه ظهور در این معنا دارد که قرآن قبلا در کتاب مبینی بوده که خواندنی و عربی نبوده و بعدها خواندنی و عربی شده و لباس الفاظ آن هم به واژه عربیت پوشیده تا مردم آن را بفهمند وگرنه همین کتاب قبلا در «ام الکتاب»، که نزد خدا مقامی بلند داشته است، بوده مقامی که دست خرد بدان نمی‌رسد، کتابی که حکیم است؛ یعنی مانند کتاب قرآن آیه‌آیه و سوره‌سوره نیست و آیات شریفه «فلاٰݧݧݧݧݧݩݩݩٓ اقݧݨسم بمݧݩواٰقع النجوم * واںݧݩݐهݧݩݩۥ لٯݧݑسݧم لو تعلمݩون عظٖیم * انهݧۥ لقݧرءاٰںݩݐ کرٖیم * ڡݨݐݭٖی کتاٰب مکݨںݧݧݩݐونݫݭ * لاٰ یمݧݧسݩهۥٓ الا المطهݧݩرݧون * تنزٖیل منݨ رب الݠعاٰلݠمٖین» (واقعه / 80 ـ 75) نیز در سیاق آیه سوره زخرف است؛ چون از ظاهر آن به‌خوبی برمی‌آید، قرآن کریم در کتاب مکنون و پنهان از دید بشر قرار داشته، در کتابی که جز پاکان کسی با آن تماس ندارد و از آن کتاب که نزد رب العالمین است، نازل شده است و اما قبل از نازل شدن موقعیتی در کتاب مکنون داشته، مکنون از اغیار همان که در آیه سوره زخرف ام الکتاب خوانده و در سوره بروج لوح محفوظ نامیده و فرموده: «هو قرآن مجید فی لوح محفوظ» (بروج / 21 ـ 22) ..."

Download citation file :
(پژوهیار, , , )

Download PDF
Downlaod HTML

Shortlink:

Page: