Abstract:
کی از گروه های سادات مشهور در تاریخ اسلام، سادات حضرمی هستند که منتسب به ناحیه حضرموت یمن در شبه جزیره عربستان می باشند. این سادات، متشکل از خاندان های بزرگ و معروفی چون باعلوی، بافقیه، بلفقیه، سقاف و باطاها هستند. آنان که اغلب جزو طبقات علما، تجار و صوفیان بودند، برای مدت ها در تریم از شهرهای مهم حضرموت زندگی می کردند. از اواخر قرن ششم هجری، شماری از این سادات به مناطق مختلف شبه قاره هند و جنوب شرق آسیا مهاجرت کردند. این خاندان شافعی مذهب، همواره می کوشیدند اسلام و به ویژه مذهب خویش را در آن مناطق تبلیغ و ترویج کنند. بعضی از سلاطین و حکام مسلمان این نواحی نیز، از این گروه از سادات استقبال کرده و برخی مناصب مهم سیاسی و نظامی را دراختیار آنان گذاشتند. همچنین سادات حضرمی در دیگر عرصه ها، چون تصوف و حوزه های علمی و فرهنگی نیز تلاش کرده اند. آنها افزون بر تاسیس طریقت های صوفیانه، کتاب هایی در حوزه هایی مانند فرهنگ نویسی، تراجم نویسی و پزشکی به زبان های مختلف مانند عربی و اردو تالیف کرده اند. این مقاله، با روش توصیفی و تحلیلی، درصدد پاسخ به این پرسش است که سادات حضرمی به چه مناطق شبه قاره هند و جنوب شرق آسیا مهاجرت کرده و چه نقشی در حوزه های دینی، سیاسی، علمی و فرهنگی این مناطق داشته اند؟
Machine summary:
"نقش سادات مهاجر حضرمی در امور سیاسی، دینی، علمی و فرهنگی کوچگاهها؛ مطالعه موردی: شبه قاره هند و جنوب شرق آسیا (قرون 14 ـ 10 ق) محمد عباسی 1 / جمشید نوروزی 2 چکیده سادات حضرمی منتسب به ناحیه حضرموت یمن، متشکل از خاندانهای بزرگ و معروفی چون باعلوی، بافقیه، بلفقیه، سقاف و باطاها، بیشتر جزو طبقات علما، تجار و صوفیان بودند، برای مدتها در تریم از شهرهای مهم حضرموت زندگی میکردند.
به رغم اهمیت گروه سادات حضرمی در تاریخ شبهقاره هند و جنوب شرق آسیا و نقشی که آنان در عرصههای گوناگون داشتهاند، تاکنون پژوهش مستقلی به زبان فارسی درباره آنان انجام نشده و تنها در چند مقاله دایرةالمعارفی به برخی از خاندانهای آنها مانند باعلوی، بافقیه و بلفقیه پرداخته شده است.
باتوجهبه این کاستی، برآنیم تا مهاجرت سادات حضرمی به شبهقاره هند و جنوب شرق آسیا را بهصورتکلی تبیین نموده و نقش این مهاجران را در عرصههای مختلف دینی، سیاسی، علمی و فرهنگی طی قرون دهم تا چهاردهم هجری مورد بررسی قرار دهیم.
یکی از مهاجران مشهور عبدالجبار، محبوب ذیالمنن تذکرة اولیای دکن، ج 2، ص 748 ـ 747؛Khalidi, "The Arabs of Hadramawt in Hyderabad: Mystics, Mercenaries and Money Lender" Mediaeval Deccan history: Commemoration volume in honour of P.
به نظر میرسد، با وجود اینکه سادات حضرمی عمده آثار خویش را به زبان عربی نگاشتهاند اما بهدلیل رواج زبان اردو در اواخر دوره نظامهای حیدرآباد دکن و حمایت آنان از این زبان ـ که در نتیجه آن موجب گسترش متون علمی به زبان اردو اعم از تاریخی، جغرافیایی، ادبی، دینی و مذهبی شد ـ در تألیف این اثر به این زبان بیتأثیر نبوده است."