Abstract:
امروزه در میان روان شناسان، این گرایش مطرح است که دین می تواند به سلامت روانی کمک کند؛ در این میان، دیدگاه های «وجودی» و «شناختی»، نقش مهمی برای هستی شناسی افراد، قایل هستند. هستی شناسی تا حد زیادی تحت تاثیر فرهنگ و مذهب قرار دارد. هستی شناسی اسلامی، ماهیتی منحصربه فرد دارد و برگرفته از آموزه های قرآنی است که از سوی خداوند، به عنوان آفریدگار انسان مطرح شده است. بنابراین، هدف از انجام این پژوهش، استفاده از منابع غنی نگرش توحیدی اسلامی برای بررسی اصول روان درمانی مبتنی بر هستی شناسی اسلامی است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی ـ تحلیلی بوده و در آن از کتب معتبر اسلامی و در صدر آنها، قرآن کریم و کتب منتسب به ائمه اطهار و نیز کتب روان شناسی استفاده شده است. براساس نتایج به دست آمده، در هستی شناسی مبتنی بر دیدگاه اسلامی، می توان موضوعاتی همچون، عزت نفس، کمال گرایی، خودشناسی، مسئولیت پذیری و وقت شناسی را که در تحقیقات گوناگون، نقش آنها در سلامت روان ثابت شده است، چه به صورت تبیینی و چه به صورت راهکاری، یافت. درمان هستی شناسی با رویکرد اسلامی، درمانی است که در چارچوب فکری و اعتقادی، متناسب با بافت مذهبی جامعه است. بنابراین، چنین درمانی، که حاصل یک پارادایم الهی است، می تواند سلامت روان را براساس فطرت انسانی تامین کند.
Today some psychologists have come to believe that religion can help mental health. Nowadays,
"existential" and "cognitive" perspectives place great importance on the role of ontology in
individuals. Ontology is largely influenced by culture and religion. Islamic ontology has a unique
nature, is derived from Quranic teachings and has been put forward by God, the creator of man.
Therefore, the purpose of this study is to use the rich sources of the Islamic monotheistic
perspective to study the principles of psychotherapy based on Islamic ontology. In this
descriptive-analytic study, the authentic Islamic books and, on the top of them, the Holy Qur’an,
the books attributed to the infallible Imams, and psychology books have been used. Based on the
results, ontology based on the Islamic perspective describes and deals with issues such as selfesteem,
perfectionism, self-knowledge, accountability and punctuality, whose roles in mental
health have been proven in various studies. Ontology therapy with an Islamic approach is a
therapy within an intellectual and religious framework that is appropriate to the religious context
of the community. Therefore, such treatment, which is the result of a divine paradigm, can
provide mental health based on human nature.
Machine summary:
"رواندرمانی معنویت، هستیشناسی اسلامی، سلامت روانی مقدمه در دهههای اخیر، مباحث عرفانی و معنوی و تعالیم اشراقی بیش از پیش جایگاه خود را بازیافته است و اهل نظر در حوزة عرفان، حکمت، هنر، ادبیات و روانشناسی به نقش معجزهآسای عرفان و ارزشهای معنوی در پاسخ به نیازهای تکاملی انسان و درمان ناملایمات و بیماریهای روحی و روانی افراد و رسیدن آنها به سلامت روان تأکید فراوانی دارند (خدابخشی، 1392، ص 5، به نقل از: کریمی، 1383).
این کتاب عظیم دربارة سلامت روان و راههای تأمین آن، آموزههای بسیاری دارد و بدون شک، گام نهادن در راه خداوند و پیروی از راه و رسم و رهنمودهای تربیتی قرآن کریم، تنها راه نیل به بهداشت وسلامت روانی است (صادقیان، 1386).
بدینروی، در یک برنامة جامع درمانی، براساس رویکرد هستیشناسی اسلامی ارائهشده از سوی آفرینندة یکتای عالم هستی، تأکید بر یکپارچگی و قانونمند بودن و درنتیجه، قابل اعتماد بودن قوانین هستی از یکسو، و توجه به فطرت انسانی و مسئول بودن و مختار بودن انسان، هم در قبال کارهای خود و هم در مقابل جهان آفرینش، موجب میگردد تا در مجموع، انسان بتواند نقشهای از موقعیت خود در پهنة هستی به دست آورد و جهت حرکت خود را با دیدی روشن انتخاب کند و با تنظیم برنامهای مدون و دقیق برای لحظات عمر خود، از همة فرصتهای خدادای استفاده نماید و سرانجام، با توکل بر خداوند متعال، به عنوان دانای تمام امور هستی و خالق حکیم و رحیم، آرامش روانی خود را بازیابد."