Abstract:
امروزه محققین علاقمندی، نشانه ها و ردپاهایی از کیش مهر را با گذشت چند هزاره از آن در میان بازمانده هایی از دنباله فرهنگ و تمدن ایرانی جستجو می کنند. علاوه بر اسناد مکتوب و تاریخ دار که به یقین دلالتی بس متقن بر استنباط ها و نتیجه گیری هاست، عناصر و بقایایی به صورت غیر مستقیم نشانه ای از ماندگاری مهر باقی گذارده اند. نقش زبان خاموشی که می توانسته مهر مهر را بر پیشانی تاریخ ایران حک کرده باشد؛ زبان الگویی پیدا و نهانی است که در حوزه های متفاوت علم برای رمزگشایی آن، بازخورده ای متفاوتی وجود دارد. در این مجال سعی بر آن است تا رد آیین مهر و عناصر وابسته به آن را در ایران از طریق نقش در فرش دنبال کنیم. بدیهی است که برای بررسی مطلبی بدین پایه شگفت و قدیمی توجیهات محکمی نیاز است. ایران با گستردگی و تنوع فراوان قومی، باورها، رسوم و آیی نهای گوناگونی را در خود جای داده است. پس مورد احترام قرار داشتن مهر نزد قومی تهای مختلف در زمان های قدیم، اهمیت مهرورزی در نقاط مختلف ایران را نشان می دهد. با اینکه آیین مهر در ایران فراگیر شده لیکن رد آن در گذرگاه خطة شما لغرب به جنوب غرب ایران بارزتر است. در عین حال نقوش فرش این رگه را در حوزة شمال شرق تا جنوب شرقی ایران نیز به تصویر کشیدند. اسناد تاریخی بازمانده از قدمت زمانی مهر در هزارة دوم پیش از میلاد می گویند. بیشترین دوام این آیین تا پایان دوران امپراطوری های ایران باستان با اوج در اولین سلسله بوده هرچند مظاهر آن تا به امروز حتی در بی خبری از ریشه ها نزد عوام بر جای مانده است. یک راه پیداکردن ریشه های تصویری مهر در قالی ایرانی، پیداکردن تبار قومیت هاست که به شناخت باورهای آنان می انجامد. چون نقش می تواند باورها را در خود جمع آورد. باید در نظر داشت که نقش به آسانی قابلیت جابجایی و انتقال دارد. مطالعات کتابخانه ای و تجارب میدانی برای توصیف این ارتباط به کار گرفته شدند تا نقوش مرتبط شناخته و معرفی شوند.
Today we have many researchers who are interested to study on the footprint of Mithra in Iranian civilization and culture. More over direct documents also there are indirect deeds for study Mithra. Design such as silent language is full of concepts for decipherment. And there are various attitudes towards the meaning of designs.In this article we are following the trade of Mithra by rug designs in Iran. The importance of Mithraism in Iran reflects itself by numerous tribes and regions that credence Mithra. As whole believe to Mithra in Iran was pervasive But the signs of it are clearer in North West to south west of Iran. There are designs of Mithra in Iranian rugs from North east to the East of Iran too. Historical documents tell us the history of Mithra from second millennium of Chris. Till the end of rolling ancient rulers, Sassanid, Mithra was existed among people believes and the roots of it were existed till now. One of the solutions for finding the roots of Mithra is to find the ancestors believe of tribes in the form of shape and designs. Since it will be possible for designs to gather believes in itself. Also we must note to this realities that by carrying designs believe are transporting to different places and this is the one way of distributing ritual. By library surveying and field experiences the text of this article has been writing.