Abstract:
در آیات قرآن و روایات ائمه اطهار علیهم السّلام، علاوه بر نکوهش فقر، بر لزوم حفظ حقوق مالکیت افراد تاکید شده است. این مقاله با استفاده از روش «تحلیلی» و «اقتصادسنجی» به بررسی و برآورد رابطه میان فقر و حقوق مالکیت از نگاه اقتصاد اسلامی می پردازد. در این بررسی، ضمن تحلیل این موضوع در چارچوب ادبیات اقتصاد اسلامی، ارتباط دوسویه شاخص حقوق مالکیت و شاخص فقر مطلق پیشنهادی آمارتیاسن در اقتصاد ایران، طی سال های 1369-1393 تجزیه وتحلیل شده است. بررسی تجربی مزبور با استفاده از سری های زمانی و به کارگیری الگو سنجی خودرگرسیون برداری صورت گرفته است. بنا به فرضیه مقاله، بین فقر مطلق و نقض حقوق مالکیت رابطه ای دوسویه و مستقیم وجود دارد. یافته های تحقیق حاکی از وجود رابطه دوسویه بین فقر و حقوق مالکیت در رویکرد اسلامی است. بر اساس مقتضای آیات و روایات، بروز فقر و تشدید آن موجبات تعدی به حقوق افراد را فراهم می آورد؛ نقض حقوق مالکیت افراد نیز موجب گسترش فقر می شود. یافته های مطالعه تجربی مقاله نیز حاکی از وجود رابطه دوسویه و مستقیم بین فقر مطلق و نقض حقوق مالکیت در اقتصاد ایران طی سال های 1369-1393 است.
الآیات القرآنیة والأحادیث المبارکة إلی جانب ذمها للفقر، أکدت علی ضرورة الحفاظ علی حقوق ملکیة الإنسان، وفی هذا السیاق اعتمد الباحثون ضمن هذه المقالة علی أسلوب بحث تحلیلی وتقییم اقتصادی بهدف دراسة وتخمین العلاقة الکامنة بین الفقر وحقوق الملکیة من وجهة نظر الاقتصاد الإسلامی، لذلک طرح البحث علی ضوء مبادئ الاقتصاد الإسلامی وتم بیان العلاقة المتبادلة بین مؤشری حقوق الملکیة والفقر المطلق المقترح من قبل أمارتیا سان فی اقتصاد إیران خلال السنوات 1369هـ ش - 1393هـ ش، حیث استند الباحثون فی هذا الصدد إلی التسلسلات الزمنیة ومعیار تحلیل الانحدار؛ وعلی أساس الفرضیة المرتکز علیها فی المقالة هناک علاقة متبادلة ومباشرة بین الفقر المطلق ونقض حقوق الملکیة، وقد دلت نتائج البحث علی وجود علاقة متبادلة بین الفقر وحقوق الملکیة حسب التعالیم الإسلامیة؛ فانتشار الفقر علی أساس مقتضی القرآن والحدیث یؤدی إلی التعدی علی حقوق الآخرین، کما أن نقض حقوق الآخرین یسفر عن انتشار الفقر. وأما النتائج التی تم تحصیلها من البحث التجریبی فی المقالة فقد دلت علی وجود علاقة متبادلة ومباشرة بین الفقر المطلق ونقض حقوق الملکیة فی الاقتصاد الإیرانی خلال السنوات 1369هـ ش - 1393هـش.
The Qur'anic verses and traditions of the Imams hold poverty in contempt and place emphasis on the need to preserve individuals’ property rights. The present paper uses an analytical and econometric method to study the relationship between poverty and property rights according to Islamic economy. While analyzing this issue in the light of the literature of Islamic economy، this study investigates the two fold relationship between the index of property rights and the index of absolute poverty proposed by Amartya Sen in the economy of Iran during 1369-1393. Time series and vector auto regression modeling were used in this study. According to the hypothesis of the paper، there is a direct two fold relationship between absolute poverty and violation of property rights. The findings of the study indicate that in the view of Islam، there is a twofold relationship between poverty and property rights. According to Quranic verses and traditions، poverty and its severity leads to the violation of individuals’ rights، and the violation of individuals’ property rights causes poverty to be severer. The findings of the paper's experimental study indicate that there is a direct and two fold relationship between absolute poverty and violation of property rights in Iran’s economy during 1369-1393.
Machine summary:
"در ادامه، این رابطه از سوی دوم، یعنی آثار نقض حقوق مالکیت بر پیدایش یا افزایش فقر بررسی میشود: 1) یکی از مجاری اثرگذاری نقض حقوق مالکیت بر فقر، افزایش هزینههای مبادله است که از چند طریق منجر به فقر میشود: اول، از طریق وجود مخاطرات و نااطمینانیها در سرمایهگذاریها؛ بدینگونه که در شرایط پرمخاطرة اقتصادی، صاحبان سرمایه به علت افزایش احتمال از بین رفتن داراییشان، اقدام به سرمایهگذاری نمیکنند و ترجیح میدهند مالالتجاره خود را در جامعهای سرمایهگذاری کنند که حقوق مالکیت آنها تضمین شده، آیندة اقتصادی قابل پیشبینی و انواع ریسکهای اقتصادی تا حد زیادی کنترل شده و قابل پوشش باشد.
پس مجرای اثرگذاری حقوق مالکیت بر فقر، که از نامه حضرت علی( خطاب به مالک اشتر استخراج میشود، همان افزایش هزینههای مبادله در جامعه است؛ یعنی اول؛ باید با تضمین حقوق مالکیت، فضای مناسب کسب و کار برای فعالان اقتصادی فراهم شود تا با افزایش نرخ اشتغال، از بروز فقر جلوگیری گردد.
متغیرهای وابسته الگو عبارتند از: شاخص فقر مطلق سن(Sen Poverty)؛ و حقوق مالکیت(PR) که به صورت ذیل تعریف شدهاند: به تصویر صفحه مراجعه شود این شاخص ـ در واقع ـ همان شاخص «CIM» است که نسبت شبهپول ( M 2 − M 1 ) به نقدینگی ( M 2 ) را نشان میدهد.
نتایج تخمین معادله اول VAR به تصویر صفحه مراجعه شود طبق شواهد، جدول4 ضریب حقوق مالکیت، علامت منفی دارد که حاکی از وجود رابطة معکوس بین افزایش فقر مطلق و تضمین حقوق مالکیت است."