Abstract:
نظام پخشایش جمعیت در استان گیلان متعادل نیست و سیمای اسکان و استقرار جمعیت و شهرها تصویر مناسبی را بدست نمیدهد. الگوی موجود اسکان و روند توزیعی آن نیز بیش از پیش بسوی عدم تعادل و نابسامانی گرایش یافته و تحول خواهد یافت که در این میان بدلیل واقع شدن مرکزیت سیاسی، اقتصادی و... در شهر رشت، این شهرستان بیشترین عدم تعادل را در شبکه و نظام شهری خود، نسبت به دیگر شهرستانهای استان دارا میباشد.
اصولا شهر رشت به عنوان قطب رشد، در پی ایجاد شرایط مکنده و جذب مرکز ثقل، امکانات بخشهای پیرامونی سرزمینی را به خود جذب نموده و پیرامون را از مجموعه فعالیتهایی که بستری برای رشد اقتصادی تلقی میشوند، محروم میسازد. بازتاب چنین جریانی بالطبع رشد این مادر شهر و کاهش سهم جمعیتی شهرهای کوچک در اطراف آن میباشد و این امر بدون توجه به یک توسعه متوازن و فراگیر منطقهای، تعادل و ثبات ملی را نیز به خطر میاندازد.
عدم تعادل در شبکه استقرار جمعیت و بهره برداری از منابع سرزمین در شهرستان رشت، به ضرر شهرهای کوچک و روستاهای اطراف عمل میکند که اختلاف شرایط ناحیهای و سیاستهای اداری و اقتصادی به این مسائل دامن میزند که البته سیاست اقتصادی عامل مهمی در توزیع نامتعادل سلسله مراتب شهری میباشد. میتوان گفت که تفاوتهای عملکردی شهرهای شهرستان با شهر رشت از دلایل عمده افزایش فاصله جمعیتی بین آنها میباشد که این میتواند از نحوه خدمات رسانی و ضعف و کمبودهای موجود در شهرهای کوچک ناشی شود.
پژوهش حاضر در نظر دارد وضعیت شبکه و نظام شهری شهرستان رشت و روند تحولات این نظام را در طی سه دهه اخیر مورد ارزیابی و تجزیه وتحلیل قرار داده و راهکارها و روشهایی که برای متعادل سازی و موزون نمودن این شبکه شهری کارساز و موثر میباشد را بررسی نماید.
Machine summary:
"اختلاف فاحشی که در بین نرخ رشد جمعیت شهر نشین شهرستان با نرخ رشد مناطق روستایی آن وجود دارد میتواند ناشی از عوامل گوناگونی همچون : تفاوت موجود در تعداد شهرها و تبدیل برخی روستاها به شهر در فاصله سالهای 65-1355 و نیز مهاجرت شدید روستائیان به شهر و نیز گسترش بی رویه شهرها بخصوص شهر رشت باشد که البته عوامل دیگر همچون وجود شکاف بین درآمدهای شهری و روستایی، اختلاف سطح زندگی و رفاه، ازدیاد فرصتهای شغلی در شهرها، مزیتهای نسبی و وضعیت اقتصادی و اجتماعی شهرها سبب گسیختگی و پراکندگی توزیع فضایی جمعیت بین مراکز کوچک تر و بزرگ تر شده و نابرابری در توزیع بهینه دسترسی به امکانات و خدمات را در سطح شهرها و روستاهای این منطقه بوجود آورده است.
<رجوع شود به تصویر صفحه> در روش توزیع لگاریتمی مرتبه - اندازه نقاط شهری شهرستان رشت که با استفاده از دل رگرسیون و ضریب تعدیل b یا شیب خط رتبه - اندازه محاسبه گردید، این نتیجه بدست آمد که مقدار این ضریب در دوره زمانی مورد مطالعه دارای شیب منفی بیشتر از </رجوع شود به تصویر صفحه> یک بوده که بیانگر عدم تعادل در شیب خط رگرسیون در نظام شهری شهرستان و نشان دهنده تسلط شهر رشت و تبعیت شبکه شهری منطقه مطالعاتی از الگوی نخست شهری میباشد که با توجه به روند رو به رشد ضریب خط در طی سالهای سرشماری 1355 تا 1385، میتوان به این نتیجه رسید که دامنه تسلط و برتری این متروپل رو به افزایش بوده است."