Abstract:
هدف: نظر به اهمیت مفهوم توسعه، به ویژه توسعه فرهنگی و نبود مطالعات جدی در این حوزه، پژوهش حاضر با هدف تعیین موانع توسعه فرهنگی و بررسی نقش رسانه های جمعی در کاهش این موانع صورت گرفت. روش: برای تحقق هدف، از روش تحلیل محتوای کیفی، با انجام مصاحبه های عمیق و نیمه ساخت یافته با گروهی از خبرگان و تلفیق دیدگاه های آنان با ادبیات نظری پژوهش و انجام مطالعات اسنادی، برای طراحی الگوی مفهومی استفاده شد.
یافته ها: توسعه فرهنگی با موانع مختلفی از قبیل ساختاری، قانونی، تکنولوژیکی، اقتصادی، تاریخی، رفتاری و محیطی مواجه است. نتیج هگیری :نتایج پژوهش نشان می دهد که رسانه های جمعی، با توجه به کارکردهای تخصصی شان، از طریق تمرکز بیشتر بر موانع رفتاری، محیطی و تاریخی می توانند با اقداماتی از قبیل اندیشه پردازی، ارزشگذاری، هنجارسازی، نمادسازی، جامعه پذیری، هویت بخشی، فرهنگ سازی، الگوسازی، نوآوری رفتاری، خلاقیت، خودباوری و خودآموزی،
روند توسعه فرهنگی را بهبود بخشند.
Machine summary:
"نظر به اهمیت مفهوم فرهنگ در تحقق توسعه، در دهه‌های گذشته تلاش برای ایجاد دگرگونی‌های بنیادی در این حوزه در قالب نظامهای آموزش نوین و سیاستگذاری‌های کلان شکل گرفته است؛ اما متأسفانه هنوز مفهوم توسعۀ فرهنگی به دلایل متعدد به خوبی درک نشده و تلاشها برای دستیابی به توسعه به دلیل عدم توجه به همۀ ابعاد توسعه، با رشدی بسیار کند در حال پیشروی است.
تعریف توسعۀ فرهنگی در نتیجۀ انجام مصاحبه‌ها و استخراج مؤلفه‌های تشکیل‌دهندۀ توسعۀ فرهنگی از سوی هر یک از صاحب‌نظران و سپس اظهار نظر مجدد گروه خبرگان دربارۀ تعریف حاصل، در نهایت این تعریف از توسعۀ فرهنگی به دست آمده است: «توسعۀ فرهنگی به عنوان مقدمه‌ای بر همۀ ابعاد توسعه، مفهومی است که از طریق ایجاد تغییراتی در باورها، توانایی‌ها، رفتارها، اخلاقیات، ارزشها، نگرشها و کنشهای مردم یک کشور با استناد به ریشه‌های فرهنگ ملی و با تفسیر ملی و درونی شکل می‌گیرد؛ به گونه‌ای که بتواند از طریق رشد خلاقیت و توانمندی افراد، آموزش صحیح و برنامه‌ریزی شده، خودباوری، اعتماد عمومی، تغییر و بهبود ارزشهای سنتی، اشاعه ارزشهای مدرن، ارج نهادن به افکار نوین، هویت‌بخشی، حفظ آداب و رسوم بومی و محلی و شناخت درونی از فرهنگ خودی، در جهت رشد میراث معنوی و فرهنگی خود در دنیا گام بردارد و با اشاعۀ رفتارهای فرهنگی بومی و ملی، فرهنگ خود را به جهانیان عرضه کند».
(دادگران، 1390: 112) آنچه باید در کشورهای در حال توسعه نظیر کشور ما به آن توجه شود، این است که به واسطۀ بحرانهای هویتی و فرهنگی، تعارض میان سنت و مدرنیته، شکافهای اجتماعی، شکافهای نسلی، آسیبها و تعارضهای درونی در فرهنگ ایرانی همچون: از خودبیگانگی فرهنگی، ضعف حافظۀ تاریخی، نبود فردیت و فردگرایی و مصرف نمایشی، نبود یا ضعف نهادهای مدنی، نبود یا ضعف سرمایۀ اجتماعی، نبود یا ضعف مطالعه و استفاده از رسانه‌های ارتباط جمعی و مواردی از این قبیل، در حوزه توسعۀ فرهنگی بسیار ضعیف عمل شده است."
(
, 
, 
)
