Abstract:
هدف: ارزیابی قوانین مصوب شورای هدایت استعدادهای درخشان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در قبال نخبگان، که در مجموع «خط مشی آموزش عالی در قبال استعدادهای درخشان» را ترسیم می کنند.
روش: از ترکیب سه رویکرد «موردکاوی، حقوق عمومی و دینی» در مطالعه خط مشی عمومی بهره گرفته شد. همچنین مبتنی بر رویکرد دینی، به اصولی در مباحث تعالی بخشی اسلامی اشاره و خط مشی از آن منظر، نقد و ارزیابی شده است.
یافته ها: از دیدگاه کلان و تربیت محور، سیاستهای آموزش عالی در قبال نخبگان از ایرادهای مهمی رنج می برد؛ برای نمونه، اغلب نتوانسته همه جانبه بودن رشد استعدادها را در وجود آدمی مد نظر قرار دهد و رویکردی تک بعدی نسبت به این افراد اتخاذ کرده است؛ یا اینکه، عدم تناسب مهمی میان سیاستهای حمایتی با سیاستهای مسئولیتی وجود دارد. این سیاستها همچنین از فقدان سیر تدریجی در اعمال ابزارها و برنامه های خود به طور جدی رنج می برد. ایراد بعدی به نگاه یکسان به همه افراد برمی گردد و اینکه نتوانسته است راهبردهای متفاوت را نسبت به افراد مختلف و متناسب با اقتضائات و تفاوتهای ایشان اعمال کند. غفلت دیگر به نادیده گرفتن سیاستهای تنبیهی در کنار سیاستهای تشویقی برمی گردد.
نتیجه گیری: اعمال موفق چنین سیاستی نیازمند برخورداری از سطوح چندگانه رشد (دانشگاهها، دانشکده ها، اساتید، دانشجویان) است که در این سیاست تنها بر سطح دانشجویان تمرکز وجود دارد که آن نیز خلل جدی در تامین اهداف سیاست ایجاد خواهد کرد. در پایان هر محور، پیشنهادهایی نیز برای ارتقای خط مشی ارائه شده است.
Machine summary:
"آییننامه ارائه تسهیلات به برگزیدگان علمی برای ورود به دورههای تحصیلی بالاتر(شورای هدایت استعدادهای درخشان، 1386): در این آییننامه هم معیارهای شمول گستردهای از جمله جشنوارههای بینالمللی خوارزمی، جوان خوارزمی، رازی و فارابی، مسابقهها و جشنوارههای معتبر علمی بینالمللی، مسابقههای دانشآموزی «فنی و حرفهای و کشاورزی» و نیز مسابقههای دانشآموزی «علمی و کاربردی هنرستانهای کاردانش»، مسابقات جهانی مهارت، المپیادهای دانشآموزی، دانشجویان نمونه کشوری، رتبههای ممتاز هر دوره تحصیلی در هر دانشگاه، جشنوارة دانشجویان مبتکر و نوآور بسیجی شاهد و ایثارگر، و مانند آنها (موارد فوق به تفکیک دورههای تحصیلی مختلف توضیح داده شده است) موارد پیشگفته از این منظر که افراد برای کسب آنها تلاش میکنند، دارای نوعی مسئولیت هستند.
و) جمعبندی و تحلیل کلی نخست شایسته است به چند مورد از نقاط قوت این خطمشی اشاره شود؛ از جمله اینکه: به فراهم آوردن تسهیلات و حمایتهای لازم از استعدادهای درخشان، به منظور رشد و توانمندسازی علمی ایشان توجه داشته است؛ از تنوع حمایتها و تشویقها برای ارائه به استعدادهای درخشان برخوردار است و نیز اینکه در برخی آییننامهها، رویکرد مثبت و مناسبی به نقش اساتید، برای تعامل با استعدادهای درخشان وجود دارد؛ جایگاه مهمی که در صورت حضور و نقش جدی، میتوانند جبرانکنندۀ بسیاری از نقصها و کاستیهای دیگر آن مصوبات باشد."