Abstract:
پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران مهم ترین مسئله پیش روی رهبران انقلاب، ساز و کارهای اجرایی و حکومتی بود. در این میان هر یک از گروه ها و جریان های دخیل در انقلاب بیشترین تلاش خود را در تصاحب حداکثری مناصب حکومتی قرار داده بودند. نهضت آزادی نیز مانند سایر گروه ها مترصد فرصتی برای به دست آوردن سهم حداکثری در نظام جمهوری اسلامی بود که عرصه انتخابات برای این سهم خواهی فضای مناسبی را فراهم می ساخت؛ با توجه به اینکه انتخابات در هر یک از قوای مجریه و مقننه، در واقع جهت و مسیر حرکت نظام را مدیریت می کند و در افکار ملت و اهداف انقلاب نیز باعث ایجاد تحولاتی می گردد پرداختن به فعالیت جریان ها در انتخابات ضروری است. پرسش اصلی پژوهش پیش رو این است که عملکرد نهضت آزادی در سه دهه پس از پیروزی انقلاب اسلامی در هنگام برگزاری انتخابات چگونه بوده است. یافته های تحقیق گویای آن است که این طیف در زمانی تاکید بر تحریم و نامشروع خواندن انتخابات کرده اند؛ گاهی سعی در نفوذ و به دست گیری ارکان حکومت داشته اند و گاهی نیز به تخریب و براندازی نظام پرداخته اند؛ که هر کدام از این رویکردها را در برهه ای از دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی در انتخابات مجلس و ریاست جمهوری علیه نظام به کار برده اند که مورد بررسی قرار گرفته است.
Machine summary:
فرضيه تحقيق با توجه به ماهيت نهضت آزادي و اپوزيسيون داخل و خارج از کشور، انديشه ديني برآمده از اين انقلاب مي تواند به عنوان بزرگ ترين تهديد براي تفکر و منش سياسي اين طيف از جريان ها قرار گيرد که به نظر مي رسد رهبران نهضت آزادي پس از کنار زده شدن از قدرت ، به خاطر اينکه دچار مرگ سياسي نشوند با تأکيد بر آزادي و انحصاري بودن انتخابات با ساير گروه ها و احزاب سياسي ائتلاف نمودند؛ تا به وسيله اين تعامل ، در حاکميت آينده بتوانند اصول سياسي خود را به اجرا درآورند؛ و از پيشرفت اهداف و سياست هاي راهبردي انقلاب اسلامي جلوگيري نمايند.
البته در اساسنامه نهضت آزادي در اوائل دهه ١٣٤٠ آمده است : دين را از سياست جدا نمي دانيم ؛ يا در جنبش روحانيت در سال ١٣٤١ به دفاع از روحانيت مي پردازد و همچنين در قيام خرداد ١٣٤٢ اعلاميه اي با نام «ديکتاتور خون مي ريزد» صادر مي نمايد و همچنين پس از انقلاب در انتصاب آقاي بازرگان به عنوان رئيس دولت موقت ، معتقد مي گردد که اين انتصاب بر اساس اختيار مشروع حضرت امام است ؛ اما بايد توجه داشت که چنين بياناتي در کنار ساير اعلاميه ها و فعاليت هاي نهضت آزادي تنها بيانگر آنست که اين جريان به اقتضاي شرايط ، بر موج حرکت انقلابي مردم سوار شده و از منافع آن بهره مند مي شده و در زماني که خطر تهديدش مي کرد شعار اعتقاد به اعلاميه حقوق بشر و سلطنت شاه را سر مي داد.