Abstract:
همزاد با تمام ابعاد و جلوههای متنوعش یکی از کهنترین باورها در میان ملل مختلف جهان است. این عنصر که در اساطیر ریشه دارد، به شیوههای گوناگون در باور و اعتقادات مردم جهان به حیات خود ادامه داده و در برخی موارد، متناسب با دانش بشری، تغییر شکل و ماهیت داده است. از یک منظر، باور به وجود همزاد، نشئتگرفته از ترس از مرگ و میل به زنده ماندن است. همزاد به صورتهایی همچون سایه، دوقلویی، جفت جنین و تصویر در آب یا آینه، از منظر روانشناسی، اسطوره، پزشکی، قصه و... قابل بررسی است. در این مقاله ابتدا مباحثی درباره همزاد در ایران و جهان ارائه خواهد شد، سپس به بازتاب آن باورها در فرهنگ قوم لک پرداخته میشود که یقینا ادامه و بعضا همان اعتقادات موجود در بین دیگر اقوام ایران و جهان است. بنا به دلایل فراوان، میتوان گفت که باور به همزاد هنوز در برخی از مناطق لکنشین و در بین سالخوردگان اعتبار ویژهای دارد و از اعتقادات خدشهناپذیر آنان محسوب میشود؛ اگرچه در بین نسل جوان و تحصیلکرده دیگر خرافهای بیش نیست. این پژوهش، بر پایه مطالعات کتابخانهای ـ میدانی و به روش توصیفی ـ تحلیلی و در برخی موارد با تکیه بر اظهارات شفاهی، انجام شده است.
The doppelganger (twin stranger) with all its dimensions and effects، is one of the oldest beliefs among different nations of the world. This element، originated from mythology، has survived in various ways in the beliefs of the people all around the world. In some cases، the deformation and nature of the data are proportional to human knowledge. In a sense; the belief in the existence of doppelganger، originated from fear of death and desire to survive. The twin can be examined in terms of shadow، twin، fetal pairs، and image in water or mirror from the perspective of psychology، myth، medicine، storytelling، etc. In this article the authors have discussed the nature and origin of doppelganger in Iran and the world. Then، the reflection of those beliefs in the culture of Lak's has been definitely considered a continuation، and in some cases the same beliefs that exist among other ethnic groups in Iran and in the world. For many reasons، it can be said that these beliefs are still highly valued in some of the region's villages and among the elders and they are considered indestructible to their beliefs، However، among the young and educated generation، they are no longer superstitious. This research has been conducted on the basis of field library studies through descriptive-analytical methods and، in some cases، based on verbal statements.
Machine summary:
اين عنصر که در اساطير ريشه دارد، به شيوه هاي گوناگون در باور و اعتقادات مردم جهان به حيات خود ادامه داده و در برخي موارد، متناسب با دانش بشري، تغيير شکل و ماهيت داده است .
در اين مقاله ابتدا مباحثي دربارة همزاد در ايران و جهان ارائه خواهد شد، سپس به بازتاب آن باورها در فرهنگ قوم لک پرداخته ميشود که يقينا ادامه و بعضا همان اعتقادات موجود در بين ديگر اقوام ايران و جهان است .
اين تفکر که بخشي از آن تحت تأثير مرگ هراسي و ميل به زنده ماندن انسان ها، به وجود آمده و به حيات خود ادامه داده ، به مرور زمان در اساطير، اديان و باورهاي عاميانه دستخوش تغييراتي شده و جلوه هاي گوناگوني يافته است .
پرداختن به پيشينۀ ملي و جهاني اين عنصر حقايق فراواني را آشکار خواهد کرد و نشان خواهد داد که بر مبناي يک اصل فراگير، برخورد و مواجهۀ قوم لک با همزاد چگونه بوده و در زندگي روزمرة آنان چه نقشي را بازي ميکرده است ؟ گفتني است اين موضوع از ديرباز و در ادوار مختلف و به شيوه هاي گوناگون در ادبيات فارسي نيز متجلي شده است .
مسعود رضاييان عطار (١٣٧٧: ٢٦ ـ ٦٩) نيز در کتابي با عنوان رجوع به همزاد، از همزاد به عنوان يک حقيقت ياد کرده که پيوسته همراه آدمي است و در صورت تسخير توسط همتاي مادي خود ميتواند کارهاي فراوان انجام دهد.
صادق هدايت معتقد 231 است در تهران به کودکي که از همزاد خود آسيب ديده و مريض و رنجور شده «سايه زده » ميگويند (ابراهيمي، ١٣٩٢: ٨٣.