Abstract:
نظریههای مکتب فرمالیسم، ابتدا در سال 1914 توسط «ویکتور شکلوفسکی» در روسیه مطرح گردید و سپس در سال 1964 با ترجمه آثار فرمالیستهای روسی به انگلیسی توسط «گاروین»، به غرب و سپس به سرتاسر جهان راه جست.
یکی از مضامین مشترک شعری، در دیوان بیشتر شعرای شیعه مذهب و حتّی اهل سنّت، ستودن و بزرگداشت امام هشتم (ع) است. این درونمایه در اشعار شعرای معاصر، نمودی بارزتر دارد. یکی از این شعرا، که او را «خاتم چامه سرایان» نامیدهاند، ملکالشعرای بهار است که ارادتی ویژه به حضرت رضا (ع) داشته و اشعار فراوانی در مدح آن امام همام سروده است. بهار، شاعری است زبان دان و زبانآور، که به شکل (= فرم) اشعارش توجهی ویژه داشته است. همین شکلگرایی در اشعار وی، انگیزهای شد تا به بررسی یکی از چامهها در مدح امام رضا(ع) از دیدگاه فرمالیسم که یکی از مکاتب مهم نقد ادبی قرن بیستم است بپردازیم.
Machine summary:
» (غلام رضـايي، ١٣٧٧: ٤٥٩) مرحوم ملک الشـعرا، که به حق ، لقب خاتم قصـيده سرايان ، برازنده اوست ، شاعري است فحل و زبردست که در شعرهايش ، به شکل و صورت و لفظ بسيار توجه ميکرده است و همين علت ، ما را بر آن داشت تا به بررسي فرماليستي يکي از چامه هاي او در مدح و منقبت امام هشتم (ع ) بپردازيم : «در سلام عيد مولود حضرت ثامن الائمه عليه السلام » قـوام و قـوت نـو يــافــت ديـن پـيـغـمبر ز فـر مـقــدم فـرزنــد مـوســـي جـعـفـر بـهـيـن ســـلـيــل پـيمبر کــه از ولادت او ســـتوده گشـــت و بهي يـافـت دين پيغمبر رضـــا کـه حکم قضـــا صـــادر آيد از در او بـدان مثـابـه کـه افعـال صـــادر از مصـــدر شـــهي کـه در طلــب خـاک آســـتــانـه او گشاده شب ــــ همه شب ــ چرخ ديده از اختر چــراغ بــزم ولايــت ، پــنــاه ديــن مــبــيــن فروغ چشـــم هـدايـت ، امـام حق و بشـــر ز بـقـعــه حـرمـش غـرفــه اي بود فردوس ز ســــاغـر کرمش چشـــمــه اي بود کوثر نـه بــي اجــازت او دور مــيزنــد گــردون ـه بـي بشــــارت او ســـير ميکنــد اختر بــود بــه بــحــر حــوادث ولاي او زورق بـود بــه زورق ايــجــاد، حــزم او لــنــگــر فلـک بـه حکم قضـــا و قـدر کنـد جنبش ولـي نـجبنــد بي حکم او قضــــا و قــدر ملـک کـه بـاشـــد بر درگهش ؟ کمين دربـان فلک که باشـــد در حضـــرتش ؟ کهين چاکر ز روي فخر بـه چشـــم ملـک گـذارد پـاي کســي که ســايد بر خاک آســتانش ســر...