Abstract:
مناطق آزاد در دنیا بهعنوان پنجرهای برای همگامی و هم پیوندی اقتصادی کشورها با اقتصاد جهانی، ایجاد رشد و تحول در صادرات و بهرهمندی از سرمایههای داخلی و خارجی، بهمنظور دستیابی به اهداف توسعه اقتصادی، افزایش اشتغال و انتقال فنّاوری ایجادشدهاند. با افزایش جمعیت شهرهایی که تحت تاثیر برخی از عوامل، مانند یک منطقه آزاد تشکیلشده و گسترش مییابند، فعالیت و سرمایهگذاری به شدت توسعهیافته و نظام و سازمان کالبدی شهرها دستخوش تغییرات اساسی میگردد. هدف پژوهش حاضر ارزیابی و تحلیل اثرات فیزیکی منطقه آزاد بر رشد شهر چابهار و پیامدهای این تحولات در مقطع کنونی است. روش تحقیق این پژوهش توصیفی– تحلیلی است. دادههای پژوهش از طریق اسناد دولتی، آمارنامهها و تصاویر ماهوارهای جمعآوریشدهاند. بنابراین، بهمنظور درک میزان گسترش شهر از تصاویر ماهوارهای لندست، مربوط به سالهای (2014، 2001 و 1991)، در نرمافزار Envi 4.8 استفاده شده و تحولات جمعیتی شهر از سالهای1390-1335 با استفاده از روشهای کمی موران و هلدرن تجزیهوتحلیل شده است. نتایج بهدستآمده از تحقیق نشان داد که توسعه فیزیکی شهر چابهار و گسترش حاشیهنشینی، بر اساس تصاویر ماهواره لندست از 859 هکتار در سال 1991 به 991 هکتار در سال 2001 افزایش پیداکرده است. در سال 2014 میزان گسترش شدت بیشتری داشته و به 1646 هکتار افزایشیافته است. همچنین نتایج روش کمی هلدرن نشان میدهد که 73 درصد از رشد شهری مربوط به رشد جمعیت بوده و 27 درصد باقیمانده آن، مربوط به رشد افقی و اسپرال است. ضریب موران در سال 1390 برابر با 32/ 0- بهدستآمده که نشان میدهد الگوی رشد چابهار در این سال، یک الگوی تصادفی بوده است.
Machine summary:
"تحلیل اثرات منطقه آزاد تجاری– صنعتی چابهار بر گسترش فیزیکی شهر چابهار با استفاده از داده های چندزمانه سنجش از دور و روش های کمی زهره هادیانی :١ استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه سیستان و بلوچستان ، زاهدان ، ایران اسماعیل رحمانی: کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه سیستان و بلوچستان ، زاهدان ، ایران دریافت :٢٠/ ١٣٩٥/٨ صص ١٥٤- ١٣٩ پذیرش : ١٣٩٦/٤/١٠ چکیده مناطق آزاد در دنیا به عنوان پنجره ای برای همگامی و هم پیوندی اقتصادی کشورها با اقتصاد جهانی، ایجاد رشد و تحول در صادرات و بهره مندی از سرمایه های داخلی و خارجی، به منظور دستیابی به اهداف توسعه اقتصادی، افزایش اشتغال و انتقال فناوری ایجادشده اند.
در این تحقیق جهت استخراج نقشه کـاربری و پوشش اراضی، از روش فازی مبتنی بـر نظریـه شـدت انطباق (Fuzzy Art Map) کـه جـزء روش دقیق برای طبقه بندی تصاویر ماهواره ای است ، استفاده شده است ، بعد از طبقه بندی تصاویر ماهواره هدف ارزیابی گسترش فیزیکی شهر چابهار در دوره های مختلـف جهت سنجش تأثیرات منطقه آزاد تجاری – صنعتی چابهار بر گسترش فیزیکی و همچنین بررسی وضعیت توزیع کاربری اراضی در سطح کلان اراضی (شهری، کشـاورزی، مراتـع ، بـایر و.
(رجوع شود به تصویر صفحه) شکل ١٢- روند تغییرات مساحت سکونتگاه های انسانی در سال های،١٩٩١، ٢٠٠١،٢٠١٤- (ترسیم : نویسندگان ، ١٣٩٤) از سوی دیگر با ایجاد منطقه آزاد تجاری، حجم وسیعی از مهاجران ، افراد جویای کار به شهر چابهار سرازیر شده اند، وجود جمعیت اضافی موجب شکل گیری اسکان غیررسمی گردیده گه باعث افزایش چشم گیر محدوده شهر شده است ."