Abstract:
رودخانهکارون بزرگترین و پرآبترین رودخانه کشور است که به علت وجود مراکز متعدد صنعتی، کشاورزی و شهرهای بزرگ در حاشیه آن، موقعیتی استراتژیک در کشور داشته و پایش بهینه کیفیت آن یک ضرورت ملی میباشد. هدف اصلی این تحقیق بررسی نقش عوامل انسانی بر کیفیت آب رودخانه کارون در بازه سد گتوند تا انتهای محدوده شهرستان اهواز میباشد. بدین منظور با نمونه گیری و انجام آزمایشات لازم از آب رودخانه کارون در چهار ایستگاه پایین دست سد گتوند در بازه زمانی 1385 تا 1395، و در نظر گرفتن موقعیت منابع آلاینده ، داده های کیفی به دست آمد. سپس با استفاده از نرم افزارهای اکسل و Chemistry شاخصهای کیفیت آب در قالب اشکال و نمودارها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و با استفاده از نرم افزارهای ARC GIS10.2 و Expert choice11 نقش عوامل موثر در کیفیت آب رودخانه کارون تحلیل فضایی گردید و در نهایت مکانهای آسیب پذیر بر اساس مدل FuzzyAHP مورد شناسایی قرار گرفتند. نتایج تحقیق نشان داد که علت نامطلوب شدن آب رودخانه کارون از محل تقاطع رودخانه گرگر و شطیط به بعد، روستاهای اطراف و پساب کارخانهها و صنایع نزدیک رودخانه، کشاورزی و اتصال رودخانه دز می باشد، که فاضلاب شهرهای اطراف و به ویژه آب برگشتی از واحدهای کشت و صنعت نیشکر، به آن وارد میشود. همچنین بر اساس پهنه بندی انجام شده مشخص گردید که، 42/ 3863 کیلومتر مربع از محدوده مورد مطالعه از نظر آسیب پذیری نسبت به آلاینده ها، بسیار آسیب پذیر، و 34/ 2647 کیلومتر مربع خیلی کم در معرض آسیب پذیری مواد آلاینده قرار دارند و میزان اثر عوامل مختلف بر کیفیت آب رودخانه کارون در محل تلاقی رودخانه دز، گرگر و شطیط به سمت پایین دست تا اهواز بسیار زیاد است که نیاز به توجه ویژه برنامه ریزان امر دارد.
Machine summary:
"همچنین بر اساس پهنه بندی انجام شده مشخص گردیـد کـه ، ٣٨٦٣/٤٢ کیلومتر مربع از محدوده مورد مطالعه از نظر آسیب پذیری نسبت به آلاینده ها، بسیار آسیب پذیر، و ٢٦٤٧/٣٤ کیلومتر مربع خیلی کم در معرض آسیب پذیری مواد آلاینده قرار دارند و میزان اثر عوامل مختلف بر کیفیت آب رودخانه کارون در محل تلاقی رودخانـه دز، گرگـر و شطیط به سمت پایین دست تا اهواز بسیار زیاد است که نیاز به توجه ویژه برنامه ریزان امر دارد.
(رجوع شود به تصویر صفحه) شکل ٣- توزیع شوری در ترازهای مختلف مخزن سد گتوند در تاریخ نهم اسفند ١٣٩٣ در مرحله بعد داده های کیفیت آب رودخانه کارون به ترتیب در ایستگاه های پایین دست سد گتوند تا محل ایسـتگاه اهـواز مورد بررسی قرار گرفته تا میزان تغییرات آب رودخانه کارون و روند آن مشخص گردد.
(رجوع شود به تصویر صفحه) شکل ٤- نمودار وزن محاسبه شده معیارها در نرم افزار Expert Choice با توجه به نقشه پهنه بندی نهایی (شکل ٥)، میزان اثر عوامل آنتروپوژنیک بر کیفیت آب رودخانه کارون در محل تلاقی رودخانه دز، گرگر و شطیط به سمت پایین دست تا اهواز بسیار زیاد میشود.
dinpazhooh, y, ghorbani, m a, fakherifard, a,(2011)"The trend analysis flow rivers of East Azerbaijan province", Journal of Irrigation Engineering, Volume 35, Issue 1, Pages 81-71, (In Persian).
(2010), "The Effect of runoff and wastewater on water quality parameters of river zayandehrud", Journal of Preventive Medicine, Volume 6, Issue Supplement, pp828-821, (In Persian)."