بررسی نمادهای امام دوازدهم در ایران، با تکیه بر المان های شعر، سازه، مراسم.. Journal Article

پژوهه حاضر به دنبال بازخوانی گونه های از نماد می باشد که ترجمان باور به امام مهدی در آن نمودار شده است، محدوده زمانی آن از ابتدای غیبت کبری بوده و تا اواسط دولت صفویان مورد کنکاش قرار گرفته است، دوره ای که شیعه امامیه به شدت در تکاپو بوده و توانست در جغرافیای ایران رشد شگفت انگیزی داشته باشد، در این مسیر بازخوانی چند المان مشهور از جمله شعر، سازه، مراسم مورد بررسی قرار گرفته و این مهم دانسته شد که بسیاری از این نمادها سیر تکاملی داشته و با گسترش باور به غیبت امام ثانی عشر و آزادی نسبی متاثر از حاکمان شیعی در نماد سازی نقشی بس چشم گیر داشته است، در ادامه برخی از نشانه های خرافی نیز بررسی شده و تبیین شد که چرا در ادبیات نمادسازی شیعه به وجود آمده در عین حال استقبال چندانی از آن در تاریخ صورت نگرفت.

The current research seeks to re-read the species of the symbol that the interpreter of belief in Imam Mahdi (aj) has been shown in it. Its range hasbeen from the beginning of the great absence and has been investigated by the middle of the Safavid government, the period when the Imams Shi'a. He has been struggling hard and able to grow in the geography of Iran. In this way, the revelation of some famous elements including poetry, structure, and ceremony was considered, and it was considered important that many of these symbols were evolutionary and expanded. Belief in the absence of the Imam and the relative liberty affected by the Shi'a rulers has played a significant role in the symbolism. The continuation of some supernal signs was also explored and explained why the Shi'i notation was born in the literature, while not much was welcomed in history.

"نمادهای ساخته شده را به می‌توان به چند دسته تقسیم کرد: نمادهای هنری، سازه‌ای، مراسم، هر کدام از این موارد خود در بستر تاریخ غیبت کبری که زمانی زیادی بوده دچار تحول گشته و با سپری شدن آن سیر تکاملی داشته است و در دوره صفویه به رشد نسبی رسید، این امر به خصوص با گسترش تشیع امامی در جغرافیای ایران و روند رو به رشد امامی مذهبان در آن منطقه، سبب رشد فزاینده هر سه نماد مذکور شد و از نمادهای کلی و ابتدایی به المان‌های وزین تبدیل گشت، در این میان برخی از نمادهای سست نیز به وجود آمد که عمدتا این موارد را باید بر اساس شتاب‌زدگی شیعیان در انتظار فرج و قریب الوقوع بودن ظهور امام مهدی( پی‌جویی کرد. شعر اولین المان شیعی فراگیر در غیبت کبری شعر و سرودن اشعاری پیرامون مفاهیم دینی بوده است، اشعار فارس زبان‌ها در ابتدا بیشتر با مضمون مناقبی برای مفاهیم دینی به خصوص پیامبر( و اهل‌بیت( ایشان شکل گرفت، با این حال نمی‌توان تا نیمه سده چهارم هجری اشعاری با مضامین منقبت‌گرایانه یافت، (مجاهدی، 1384ش) بلکه بیشتر اشعار فارسی درباره فضایل خلفا و برخی از اصحاب بوده است، در مقابل نیز با رویکرد منقبت‌نگارانه تشیع برخورد می‌شده است گرچه این امر احتمالا به جهت جمعیت غالبی اهل‌سنت و حاکمیت سنی‌گرایانه در ایران بوده است، بعدها با روی کار آمدن دولت شیعی آل بویه که در بغداد و بخش‌هایی وسیعی در ایران حکومت می‌کردند مراسمات شیعی رونق گرفت و سبب شد تا علاوه بر گسترش تشیع، شیعیان بتوانند در انجام مناسک مذهبی خود آزادانه‌تر رفتار کنند از جمله آن توجه به شعر منقبت‌نگارانه بوده است، (همو: 42( منقبت‌نگاری در این دوره نیز روند یک‌سان نداشته است، در ابتدا ویژگی‌ها و اوصاف دولت حق را برخی از شعرا در امرا معنا می‌کردند و سعی بلیغی داشتند تا این دسته از حکام را با اوصاف مهدی‌گونه بستایند، اما توجه به ائمه هدی( و امام مهدی( نیز توجه شعرا را به خود جلب کرد، این نگرش پس از مدتی و با گسترش تشیع در جغرافیای ایران صورت گرفت و به صورت روز افزون ادامه داشته است."