Abstract:
پژوهش باهدف ارزیابی الگوی راهبری دانشگاه‌های دولتی وابسته به وزارت تحقیقات و فناوری و
تایید الگوی اکتشافی انجام شده که قبلا توسط کسکه و همکاران تدوین‌شده بود. الگوی یادشده با استفاده از
طرح اکتشافی آمیخته و رویکرد مبتنی بر نظریه داده بنیاده جمع‌آوری داده‌ها از طریق مصاحبه ژرف‌نگر به‌صورت
انفرادی با ۲۱ نفر از اعضای هیئت‌علمی, مدیران ارشد پیشین و فعلی آموزش‌عالی و دانشگاه‌های دولمی و
صاحب‌نظر در حوزه مسائل آموزش‌عالی انجام‌شده بود. برمبنای یافته‌های حاصل از بخش کیفی پژوهش,
پرسشنامه و مدل اولیه مفهومی طراحی‌شده و درنهایت با مشارکت ۳۲۹ تن از اعضای شورای دانشگاه‌های ۲۲
دانشگاه دولتی وابسته به وزارت علوم» تحقیقات و فناوری اجرا شد. تحلیل‌های بخش کمی به‌منظور شناخت
روابط بین عوامل به‌دست‌آمده و تعمیم‌یافته‌های بخش کیفی انجام گرفت که شاخص‌های برازندگی مدل حاکی
از برازش مطلوب داده‌ها با مدل مفهومی تدوین‌شده بود. نتایج پژوهش نشان‌دهنده ۱۶ مقوله کلی هست که در
قالب مدل پارادایمی شامل: شرایط علی (بسترهای حقوقی و قانونی و بش مدیریتی» پدیدة محوری (کیفست
مشارکت ذینفعان در ادارة دانشگاه)»؛ شرایط زمینه‌ای(عوامل سازمانی: ارتباط بین نهادهای بالادستی و هویت
دانشگاه: نقش دانشگاه در چشم‌انداز توسعه)؛ شرایط مداخله‌گر (شرایط سیاسی: کنش‌های سیاسی؛ شرایط
اجتماعی فرهنگی: هم‌کنشی جامعه و دانشگاه؛ عوامل اقتصادی: اثرات و بازده اقتصادی دانشگاه؛ عوامل تاریخی:
تکوین راهبری دانشگاه در ایران)؛ راهبردهای راهبری (راهبردهای مغز افزاری و راهبردهای سازمان افزار) و
پیامدها(افزایش شفافیت و پاسخگویی؛افزایش کارایی و اثربخشی و بهبود فرآیندها) به‌دست‌آمده است که عوامل
موثر بر فرآیند راهبری دانشگاه و روابط آن‌ها را نمایان می‌کنند.
Machine summary:
نتایج پژوهش نشان دهنده ١٤ مقوله کلـی هسـت کـه در قالب مدل پارادایمی شامل : شرایط علی (بسترهای حقوقی و قانونی و بینش مدیریتی )؛ پدیـدة محـوری (کیفیـت مشارکت ذی نفعان در ادارة دانشگاه )؛ شرایط زمینه ای (عوامل سازمانی : ارتباط بـین نهادهـای بالادسـتی و هویـت دانشگاه : نقش دانشگاه در چشم انداز توسعه )؛ شرایط مداخله گر (شـرایط سیاسـی : کـنش هـای سیاسـی ؛ شـرایط اجتماعی فرهنگی : هم کنشی جامعه و دانشگاه ؛ عوامل اقتصادی : اثرات و بازده اقتصادی دانشگاه ؛ عوامـل تـاریخی : تکوین راهبری دانشگاه در ایران )؛ راهبردهای راهبری (راهبردهای مغـز افـزاری و راهبردهـای سـازمان افـزار) و پیامدها(افزایش شفافیت و پاسخگویی ؛افزایش کارایی و اثربخشی و بهبود فرآیندها) به دست آمده است که عوامـل مؤثر بر فرآیند راهبری دانشگاه و روابط آن ها را نمایان می کنند.
اما به زعم بسیاری از پژوهشگران عرصه نظام آموزش عالی ایران ، -به رغـم تـلاش هـای به عمل آمده در برخی از دوره ها- سیاست های تدوین شده درزمینۀ استقلال دانشگاه ، اغلـب به صورت کامل اجرانشده و هیچ گاه راهبری دانشگاه دارای ساختار و کارکردهای متناسـب با انتظارات دانشگاهیان نبوده به طوری که اصلی ترین نهاد نقـش آفـرین ایـن عرصـه یعنـی هیئت امنا، نتوانسته است به ایفای کامل نقـش درخـور بپردازد(صـالحی و طجرلـو، ١٣٧٥؛ محقق داماد، ١٣٧٥؛ ذاکر صالحی ،١٣٨٦؛ کسـکه ، ١٣٨٦؛ داوری اردکـانی ،١٣٨٩؛ کسـکه و ایرانمنش ، ١٣٨٩).
(2007) : The Governance of British Higher Education The Struggle for Policy Control, Dordrecht/Berlin/Heidelberg/New York, Springer.
(
, 
, 
)
