Abstract:
آن چه در پی میآید مروری است بر اندیشههای شیخ محمدرشیدرضا اصلاحطلب و فعال در عرصهی همسویی و همگرایی مسلمانان و مجدد نظریهی
خلافت در اندیشهی سیاسی اسلام. در این نوشته سعی شده با استناد به منابع دربارهی جنبههای فعالیت وی در این حوزهها بررسی شود.
Machine summary:
"بعد از عزیمت محمد عبده به مصر، رشیدرضا نیز در سال 1314 ق / 1898م به مصر رفت و در این کشور با همراهی عبده در سال 1315 ق / 1899م و پس از تبادل نظرهای فراوان مجلهی «المنار» را با هدف توسعهی وحدت و اصلاحات اسلامی و اجتماعی و پاسخ به شبهات طرح شده از سوی غربیان دربارهی اسلام و حرکت در جهت همسویی مسلمانان پایهگذاری کرد.
البته یکی از جنبههای منفی این مجله، طرح مسائلی در نقد شیعه بود که البته سیدمحسن امین که خود وی در جریان نهضت اسلامی ـ عربی بر ضد حکومت عثمانی فعالیت میکرد و به وحدت اسلامی در جهان امیدوار بود، پاسخهایی به نوشتههای رشیدرضا در مجلهی «العرفان» به نگارش درآورد.
(1) حمید عنایت درخصوص دیدگاههای رضا دربارهی خلافت راشدین و نحوهی انتخاب و فعالیت آنان معتقد است: «بحثهای تاریخیای که رشیدرضا در تأیید طرحش به راه میاندازد، آشکارا سازگاری هایی با نظریه و نگرش سیاسی آنان (شیعه) دارد: انتقادش از روش نامزدی ابوبکر برای خلافت که مورد مشورت همهی گروههای ذی نفع قرار نگرفته بود، و نصب عمر به خلافت توسط ابوبکر، چه بعدا مبنای حکومت توارثی (بنیامیه) قرار گرفت، و ضعف عثمان که دست بنیامیه را در اموال و امور جامعه باز گذاشت، همراه با اذعان او به این که خلافت در هیأت شایستهاش فقط تا حدودی در عهد خلفای راشدین وجود داشته و بعد از آنان ناپدید گردیده، همه و همه دلالت بر تأیید موضوع شیعه در قبال خلافت سنی دارد."