Abstract:
این مقاله درپی آن است تا از طریق بررسی سه فیلم تولید شده در دهه های 60 و 80 شمسی به بررسی سبک زندگی مصرف گرا و ایدئولوژی های پنهان در این نوع سبک زندگی بپردازد. مقاله ادعای بررسی کامل دو دهه 1360 و 1380 شمسی را درباره موضوع سبک زندگی مصرف گرا ندارد بلکه تنها با مطالعه سه فیلم از ژانر اجتماعی در سینمای ایران و با بهره گیری از روش نشانه شناسی جان فیسک تلاش کرده تا حدودی برخی نمادهای سبک زندگی مصرف گرا در این دو دهه را کسب کند. نتیجه کلی این مقاله به این صورت قابل انعکاس است که به طور کلی شاکله اصلی مصرف گرایی در این دو دهه - براساس سه فیلم مطالعه شده - یکسان است اما در این میان دربرگیری روحیه مصرف گرایی و گسترش آن در جامعه ایران پس از انقلاب اسلامی متفاوت بوده است.
Machine summary:
آیا چنین عرصهای جدا از سایر بخشهای حیات اجتماعی است و امری مجزا بهشمار میآید یا اینکه باید آن را پدیدهای وابسته به ابعاد دیگر حیات اجتماعی بهشمار آورد؟ آیا وقایع رخ داده در عرصة اجتماعی ایران در پس از انقلاب برسبکهای زندگی گروههای مختلف مردم اثرگذار بودهاند یا اینکه سبکهای زندگی در جامعة ایران پس از انقلاب اسلامی از این تغییرات ایدئولوژیک بهرهای نبرده است؟ آنچه که قرار است در این مقاله مورد بررسی قرار گیرد کشف نحوة ارتباط سبک زندگی در جامعة ایران پس از انقلاب با ایدئولوژیهای حاکم بر روابط اجتماعی است.
بندیکس ویژگی دیگری را برای گروههای منزلتی معرفی میکند و آن این است که میان خود و دیگر گروههای منزلتی فاصله ایجاد میکنند و قیوداتی بر مراودات اجتماعی یعنی مراوداتی که تابع مقاصد اقتصادی نباشد قائل میشوند و از اعضا انتظار دارند در برخورد با آنهایی که منزلتهای پایینتری دارند از نظر اجتماعی فاصله بگیرند ...
سبک زندگی سنتی بر عناصر معطوف به گذشته تأکید دارد و شیوههای انتخاب برای گذران زندگی، طرز رفتار و عادات و روابط اجتماعی بر الگوهای جامعه سنتی مبتنی است.
افراد متمول و یا کسانی که تمایل به سبک زندگی ثروتمندانه را دارند بهلحاظ پوشش، دکوارسیون منزل و همچنین اطوار و ادا تماما بازنماینده این قشر اجتماعی هستند.
ولخرجی شخصیت اول فیلم که در قالب شاباش شب عروسی و خرید مقدار زیاد برنج در مجلس مهمانی نشان داده میشود؛ همچنین رفتارهای حاکی از توجه با منت به آدمهای به لحاظ اجتماعی پایین، نگاه از بالا به پایین به افراد ضعیف از جمله اطوارهای حامل معنای بزرگمنشی و اربابی است.
اگرچه همدلیها و همگراییهایی نیز در این سبک زندگی وجود دارد اما در مقابل میزان تلاش برای دست یافتن به موقعیتهای متمکنانهتر (با بهرهگیری از دلالتهای مصرفگرایی) نیز افزایش یافته است.