Abstract:
رعایت اصول پدافند غیرعامل در شهرسازی بهویژه بافتهای مسکونی نه فقط به سبب کاهش تلفات و هزینههای ناشی از وقوع هرگونه مخاطره جنگی بلکه به سبب حفظ اقتدار ملی و خنثینمودن هرگونه توطئه از ناحیه دشمنان امری الزامی است. در این راستا، پایش و ارزیابی نظام کالبدی- فضایی به جهت آسیبپذیری با تکیه بر اصول پدافند غیرعامل میتواند ضمن شناسایی کاستیهای موجود به تعیین اولویتها و ارائه راهکارهایی در این زمینه موثر باشد. در حال حاضر، سازههای ناایمن و فرسوده و همچنین، همجواری نامناسب بسیاری از کاربریها با کاربری مسکونی میزان آسیبپذیری را بهشدت افزایش میدهد. بر این اساس، هدف اصلی تحقیق حاضر بررسی تحلیل فضایی آسیبپذیری سازهای- کالبدی کاربری مسکونی از نظر پدافند غیرعامل در منطقه 6 شهر اهواز است. نظام چندنقشی کلانشهر اهواز در کنار موقعیت ژئواستراتژیک، ژئواکونومیک، ژئوکالچر و بافت اجتماعی و فرهنگی این شهر، ضرورت بررسی این پژوهش را تشکیل میدهد. پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ فرآیند توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر مطالعات کتابخانهای و بررسیهای میدانی انجام گرفته است. بر این اساس، ابتدا شاخصهای تعیینکننده کیفیت دسترسی ساکنان مناطق مسکونی به عوامل حیاتی در زمان بحران استخراج شد و با توجه به ضریب متفاوت هریک از شاخصهای منتخب، از روش وزنبخشی چندمتغیره برای وزندهی به شاخصها استفاده گردید و در نهایت، با استفاده از سامانه سیستم اطلاعات جغرافیایی (Arc Gis) و از طریق توابع همپوشانی فازی (Fuzzy)، لایه نهایی کیفیت دسترسی تهیه و در گام آخر با استفاده از آمار فضایی چگونگی پراکنش پهنههای آسیبپذیر مشخص شد. نتایج حاصل از تحلیل فضایی نشان میدهد که از بین 553 هکتار کاربری مسکونی حدود 48.5 % دارای آسیبپذیری متوسط به بالا بوده و بیشترین تمرکز آنها در بخشهای شرق و حواشی منطقه 6 شهر اهواز است. چنین واقعیتی از یکسو ضرورت تدوین دستور کار جامع جهت اقدام جدی درخصوص ایمنسازی مساکن شهری در محدوده مورد بررسی و از سوی دیگر، اولویتها و راهبردهای چنین برنامهای را طلب میکند که در انتهای این مقاله بدان پرداخته شد. همچنین، نتایج حاصل از این بررسی موکد دقت استفاده از توابع فازی در سیستم اطلاعات جغرافیایی بهمنظور تحلیل آسیبپذیری بافتهای شهری است.
Machine summary:
بر این اساس، ابتدا شاخصهای تعیینکننده کیفیت دسترسی ساکنان مناطق مسکونی به عوامل حیاتی در زمان بحران استخراج شد و با توجه به ضریب متفاوت هریک از شاخصهای منتخب، از روش وزنبخشی چندمتغیره برای وزندهی به شاخصها استفاده گردید و در نهایت، با استفاده از سامانه سیستم اطلاعات جغرافیایی (Arc Gis) و از طریق توابع همپوشانی فازی (Fuzzy)، لایه نهایی کیفیت دسترسی تهیه و در گام آخر با استفاده از آمار فضایی چگونگی پراکنش پهنههای آسیبپذیر مشخص شد.
در زمان جنگ 8 ساله رژیم بعث علیه ایران، بارها مورد حملات هوایی و موشکی این رژیم قرار گرفت و باعث صدمات و خسارات فراوانی به این شهر شد؛ نظام چند نقشی کلانشهر اهواز در کنار موقعیت ژئواستراتژیک، ژئواکونومیک، ژئوکالچر و بافت اجتماعی و فرهنگی این شهر میزان آسیبپذیری را به شدت افزایش داده است و ضرورت شناخت دسترسی به عوامل حیاتی در زمان بحران و آسیبپذیری سازهای کالبدی کاربری مسکونی منطقه شش این شهر را از نظر پدافند غیرعامل گریزناپذیر کرده است.
(رجوع شود به تصویر صفحه) بر این اساس، مقدار s1 برای هریک از سطرها ماتریس مقایسات زوجی برابر است با: (رجوع شود به تصویر صفحه) (رجوع شود به تصویر صفحه) گام دوم: تحلیل مکانی شاخصهای دسترسی کاربری مسکونی به عوامل حیاتی و تهیه نقشه فواصل: هرکدام از لایهها با توجه به استاندارد مکانی همجواری و به نسبت فاصلهشان با کاربریهای مسکونی اثر متفاوتی را بر افزایش و یا کاهش دسترسی در حین بحران دارند.