Abstract:
واکاوی آثار ادبی با تکیه بر مسئله پیوند میان متون مختلف و رابطه آنها با یکدیگر در فرآیند معناسازی از اهمیت بسزایی برخوردار است بطوریکه کشف لایه های پنهانی متون به درک تازه ای از خواندن متن می انجامد. از جمله مهمترین پیوندهای میان متون میتوان به جلوه های حضور قرآنی در آثار مختلف ادبی اشاره کرد که ادیب از معانی و الفاظ قرآن کریم در کلام خویش بهره میجوید.
سعدی یکی از بزرگان ادب فارسی است که در جای جای اشعار تازی خود از مفاهیم قرآنی بهره برده است، بطوریکه تاثیر محتوایی و شیوه بیانی قرآنی در شریانهای شعرش جریان دارد. قصاید تازی سعدی بافتی زیبا و تاثیرپذیرفته از آیات، الفاظ، مضامین و داستانهای قرآنی است که شاعر در تزئین قصاید تازی خود با معانی و الفاظ قرآن، تنها به تکرار الفاظ اکتفا ننموده است؛ بلکه به بالاترین سطح تاثیرپذیری یعنی بکارگیری معنا در بافتی نو و فضایی جدید پرداخته است.
Machine summary:
از مصادیق این نوع «تاثیرپذیری متوازی » در اشعار تـازی سـعدی شـیرازی میتـوان بـه ابیات بیشماری اشاره کرد از جمله : 1 أو یحسب الإنسان ما سلک اهتدی لا، من هداه الله فهو المهتدی (اشعار عربی سعدی ، تصحیح جعفر مؤید شیرازی : ص١٢٩ ) شاعر دراین بیت تلاش مجرد انسان را برای شناخت طریقت الهی کافی نمیداند ومعتقد است که باید اراده و الطاف ذات باری تعالی شامل حال انسان نیز باشد تا بتواند مسـیر حـق را از باطل تشخیص دهد که این معنا در حقیقت برداشتی از مضامین بلند قرآنی اسـت کـه شاعر به مصداق «تاثیرپذیری متوازی »، الفاظ و عبارات قرآنـی را بـدون هـیچ گونـه تغییـر وتحول ساختاری در شعر خود اورده است .
« پس از آنکه بشیر آمد و بشارت یوسف آورد پیراهن او را به رخسارش افکند و دیده انتظارش به وصل روشن شد، گفت : به شما نگفتم که از لطف خدا به چیزی آگاهم که شما آگه نیستید؟!» عفا الله عنا ما مضی من جریمۀ و من علینا بالجمیل من الصبر 1 (اشعار عربی سعدی ، تصحیح جعفر مؤید شیرازی : ص١٤٠ ) درک معنای شعری بیت فوق به کمی تعمق وژرف اندیشی نیاز دارد؛ چراکـه سـعدی بـا بکارگیری مضمون داستان حضرت یوسف (ع )، مصراع اول بیـت شـعری خـود را بـه جنایـت برادران یوسف (ع ) در حق برادر خویش اختصاص داده است و سپس در مصراع دوم به ادامه حوادث بعدی همین داستان و صبر یعقوب در فراق فرزند اشـاره کـرده اسـت کـه در آیـات قرآنی نیز وارد شده است ازجمله ، آیه کریمه ( وجآؤوا علی قمیصه بدم کذب قال بل سـولت لکم أنفسکم أمرا فصبر جمیل والله المستعان علی ما تصفون )٢ [یوسف /١٨] و نیز ( قال بل سولت لکم أنفسکم أمرا فصبر جمیل عسی الله أن یأتینی بهم جمیعا إنه هو العلیم الحکیم ) 3 [یوسف /٨٣].