Abstract:
ابهام در فرایند دولت سازی نبوی ص، مسئله اصلی این مقاله است. بنابراین، چگونگی فرایند دولت سازی نبوی (ص)، پرسش اصلی آن است. گمان ما آن است: سوره بقره، به مثابه اولین سوره مدنی، می تواند به این پرسش پاسخ دهد. اهمیت این سوره، به دلیل اولویت بندی و ارائه تدریجی مسائل مهم در فرایند دولت سازی در سال های آغازین تاسیس دولت نبوی (ص) است؛ زیرا سوره بقره، به عنوان اولین سوره مدنی، نقش مهمی در فرایند تاسیس دولت اسلامی پیامبر (ص) دارد. غرض ما را از ارائه فرایند ولت سازی نبوی (ص)، به منظور کاربست آن در دولت های تاسیسی جدید اسلامی است. برای رفع ابهام و پاسخ به این پرسش، از چهارچوب تفسیر تنزیلی موضوعی که مبتنی بر تفسیر براساس سیر نزول آیات قرآن است، بهره
گرفته ایم. براساس مطالعه صورت گرفته، یافته های تحقیق برای فرایند دولت سازی نبوی در سوره بقره عبارت اند از: تبیین شاخصه های جامعه نوبنیاد مومنان، چگونگی رویارویی با گفتمان معارض نفاق و یهود به عنوان اپوزیسیون داخلی، نمادسازی دولت نبوی (ص) براساس تغییر قبله از بیت المقدس به مسجدالحرام در تمایز با یهود، تاکید بر امت وسط به عنوان نماد امت سازی، تبیین قانون دولت اسلامی و تشریع پاره ای از قوانین و بیان احکام جهاد.
Machine summary:
اهمیـت این سوره، به دلیل اولویت بندی و ارائۀ تدریجی مسائل مهم در فراینـد دولـت سـازی در سالهای آغازین تأسیس دولت نبویr است ؛ زیرا سورٔە بقره، بـه عنـوان اولـین سورٔە مدنی، نقش مهمی در فرایند تأسیس دولت اسلامی پیامبرr دارد.
این سوره با تقسیم جامعۀ مدنی به چند گروه مؤمنان، کفـار، منافقـان و اهـل کتـاب، بـه تبیین شاخصه های آنان پرداخته و ضمن اشاره به آفت ها و خطرهای احتمالی جامعۀ نوظهور مدنی، مؤمنان را از نقض عهد و رفتار گزینشی با احکام و قـوانین الهـی را برحـذر داشـته و پاره ای از احکام الهی را برای جامعۀ متقین تشریح کرده است ؛ تا به این وسیله ، جامعۀ مؤمن مدنی، از دیگر گروههای اجتماعی تفکیک شوند و ضمن حفاظت از هویت آنان به تکالیف خویش نیز آشنا گردند.
این امر سـبب نـاراحتی یهودیـان گردیـد، ازاین رو، علیه اسلام به طعنه پراکنی پرداختند و گفتند: اگر قبله اولتان ایرادی نداشت ، پس به چه دلیل آن را کنار گذاشتید؟ و اگر قبله بعدی شما قبله واقعی است ، پس بـه چـه دلیـل در دوران حضور در مکه و در اوایل ورود به مدینه به آن سمت نماز میگذاردید؟ در همین راستا قرآن در پاسخ به آنان میگوید که همه شرق و غـرب عـالم از آن خداسـت (رضـایی اصـفهانی، .
قبل از آن از قوانین و وظایف اندکی برخوردار بودند، اما اکنون بـه دلیـل پیچیـدگی اوضـاع و گستردگی حاکمیت نبویr، میبایست قوانین و تکالیف بیشتر و هم زمان با اوضـاع جدیـد، تشریع گردد؛ زیرا جامعه جدید، اگرچه فرصت طلایی در فرایند دولت سازی نبویr را برای گفتمان مؤمنان به وجود آورد، درعین حال آسیب ها و تهدیدهایی چـون حـضور اقلیـت هـا و نحوه تعامل با آنها، مشکلات داخلی و خارجی، ازجمله مسائل پـیش روی دولـت نبـوی r است .