Abstract:
تحیل نظام پایداری توسعه یکی از مهمترین دلمشغولیهای اندیشمندان توسعه منطقه ای بشمار
می رود. طرح ریزی الگوهای تحلیل مکانی با روش ها و الگوهای متفاوتی صورت می پذیرد. این
الگوها بدلیل ساختار اطلاعاتی آن از یک سو و ییچیدگی ها ، محدودیتها و ویژگی های اجتماعی
– اقتصادی نواحی از سوی دیگر خطاهای آماری از سطح توسعه یافتگی را برای برنام هریزیان
بوجود می آورند. بکارگیری روش تلفیقی در تحلیل مکانی نواحی و یا بعبارت روشن تر توسعه
یافتگی بسیار موثر و مفید است. در این مقاله تلاش بر آن است که با تلفیق دو روش بنیادی
نظام توسعه یافتگی یکی تاکسونومی عددی و دیگری تحلیل عاملی ، الگوی روشنی برای تحلیل
نظام توسعه یافتگی سکونتگاههای روستایی برای برون رفت از ناپایداری نظام توسعه منطقه ای
فراهم شود . نتایج این بررسی در سکونتگا ههای روستایی استان خراسان شمالی حاکی از آن
است که به کارگیری تلفیقی و توامان دو تکنیک تاکسونومی عددی و تحلیل عاملی (بدلیل رفع
معایب مدل تاکسونومی توسط مدل تحلیل عاملی)، سبب شد تا با ایجاد فضای مشترک سنجش
تحلیلی، نتایج حاصل در خصوص وضعیت توسعه یافتگی مناطق روستایی خراسان شمالی به
واقعیت های موجود نزدیکتر باشد. همچنین به لحاظ سطح توسعه یافتگی در محدوده مطالعه، در
سطح بخش ، برخوردارترین بخش استان، بخش مرکزی شهرستان شیروان با درجه توسعه یافتگی
0/ 0/72 و غیر برخوردارترین بخش استان، بخش جلگه سنخواست با درجه توسعه یافتگی 97
0 و دهستان شیرین سو با / است. درسطح دهستان ،دهستانهای زیارت با درجه توسعه یافتگی 73
1 به ترتیب برخوردارترین و غیر برخوردارترین دهستانهای استان / درجه توسعه یافتگی 03
هستند. برای دستیابی به تعادل های منطقه ای در مناطق روستایی استان نوعی سیاست عدم
تمرکز در ارائه خدمات روستایی، انجام سرمایه گذاریهای نوین ، ایجاد زیر ساختها و... بایستی
مورد توجه سیاستگذاران و برنامه ریزان و مدیران ارشد استان قرار گیرد .
Machine summary:
(رجوع شود به تصویر صفحه) یافته های تحقیق بر اساس این روش پژوهش ، سنجش میزان توسعه یافتگی مناطق روستایی استان با توجه به گروه های گوناگون و شاخص های تابعه هر گروه ، وضعیت برخورداری و میزان توسعه یافتگی مناطق روستایی استان در سه سطح دهستان ، بخش و شهرستان و در گروه های عمده مطالعاتی و شاخص های مرتبط (از جمله شاخص های بهداشتی - درمانی ، آموزشی ، کشاورزی ، زیر بنایی ، فرهنگی - مذهبی ، بازرگانی ، اقتصادی ، اداری - سیاسی و جمعیتی ) صورت پذیرفته که بر اساس سناریوهای ذیل قابل توجه است .
سناریوی اول : وضعیت توسعه یافتگی روستاهای استان خراسان شمالی در کلیه شاخص ها بدون حذف ناهمگن ها در این سناریو نکته حائز اهمیت در نظر گرفتن کلیه مناطق روستایی اعم از همگن و ناهمگن جهت رتبه بندی و سنجش توسعه یافتگی مناطق روستایی استان بوده است بعبارت دیگر در کلیه شاخص ها و در سطح دهستانها، بخش و شهرستان ، مناطق ناهمگن حذف نشده و محاسبات آماری آنها در محاسبات کل منظور شده است .
نقشه ٣ : میزان توسعه یافتگی بخش های خراسان شمالی بر اساس همه شاخص ها (رجوع شود به تصویر صفحه) جدول ٥: وضعیت توسعه یافتگی روستایی بخش های استان خراسان شمالی در کلیه شاخص ها (سناریوی اول ) (رجوع شود به تصویر صفحه) (به صورت تفکیکی ) حذف شده بود، از جمع بندی نهایی نیز خارج گردید و توسعه یافتگی مناطق روستایی در هر سطح بر اساس مناطق همگن مورد توجه قرار می گیرد.