Abstract:
کشور عراق از گروه های قومی و مذهبی متنوعی تشکیل شده است. از مهمترین آنها می توان به کردها و شیعیان اشاره نمود که به لحاظ فرهنگی، قومی، مذهبی و تاریخی با ایران وجوه مشترک دیرینه ای دارند. از زمان فروپاشی امپراتوری عثمانی و شکل گیری عراق که با تحت الحمایگی این کشور از سوی انگلستان مقارن بود، تنش های فرهنگی- اجتماعی و قومی- مذهبی در عراق شروع شد. حال این سوال مطرح می گردد که وجود شکاف های قومی- مذهبی عراق چه تاثیری بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران دارد؟ فرصت ها و تهدیدات امنیتی ایران در حوزه ژئوپلیتیک قومی- مذهبی عراق چیست؟ با توجه به یافته های تحقیق، ترکیب جمعیتی ناهمگن عراق – وجود گروههای جمعیتی مختلف و در عین حال بحران زا- به عنوان عامل متغیر ژئوپلیتیکی، بیشترین تاثیر را در ابعاد سیاسی، امنیتی، نظامی و اقتصادی بر جمهوری اسلامی ایران دارد. لذا ایران باید با درک واقعی از تحولات بین المللی و هم چنین تحولات سیاسی، امنیتی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی عراق و روابط آن با آمریکا و کشورهای همسایه، مبادرت به ارتباط با شیعیان و اقلیت کرد در عراق نماید که این سیاست می تواند بر روند همگرایی و همکاری های اقتصادی ، سیاسی و نظامی بین دو کشور تاثیر مثبت داشته باشد و با درک واقعیات ژئوپلیتیک جاری توسط طرفین، این شرایط در حال رشد و توسعه می باشد. در نهایت برای کاهش تبعات ناشی از مسائل قومی ـ مذهبی عراق بر منافع و امنیت ملی پیشنهاداتی ارائه گردیده است.
Machine summary:
البته آمریکا در حمایت از کردها اهداف متعددی را تعقیب نموده که در چارچوب منافع و اهداف ملی کشورهای همسایه عراق و منطقه خاورمیانه (به ویژه ایران) نبوده است اما این حمایت ها یکی از عوامل اصلی در ارتقای اهمیت ژئوپلیتیکی کردستان محسوب می گردد (ثقفی عامری، ١٣٨٥: ١١٥).
با فروپاشی عثمانی و شکل گیری کشورهای عراق، ترکیه و سوریه ، گروه های مختلف قومی در جهت تشکیل دولت های ملی اقدام کردند اما تلاش کردها در این مسیر موفقیت آمیز نبوده است .
البته آمریکا از حضور و حمایت از کردها اهداف متعددی را تعقیب نموده که در چارچوب منافع و اهداف ملی کشورهای همسایه عراق و منطقه خاورمیانه نبوده است اما این حمایت ها یکی از عوامل اصلی در ارتقاء اهمیت ژئوپلیتیکی کردستان محسوب می گردد.
): منطقه خلیج فارس به لحاظ برخوداری از منابع عظیم نفت و گاز از اهمیت اقتصادی، سیاسی واستراتژیک برخوردار بوده است ، به همین منظور کشورهای سلطه گر غربی به ویژه آمریکا با اشغال این منطقه و نفوذ در مناطق نفت خیز شمال عراق ضمن برخورداری از منافع مادی آن در صدد استفاده از ابزارهای قومی و مذهبی بر علیه امنیت ملی ج.
این دو گروه هم در استراتژیهای جهانی در رابطه با خاورمیانه و هم در استراتژیهای منطقه ای حائز اهمیت می باشند که به جهت وضعیت توپوگرافی حاکم بر مرز ایران و عراق، در ١٠٠ سال اخیر پیوندهای کرد ایران و عراق در ایجاد بحران های منطقه ای و محلی تا حدی مؤثر بوده است .