Abstract:
اندار به معنای کم کردن بخشی از ثمن در ازاء ظرف. اگر بعد از تحقق معامله و در مقاع
وفاو پرداخت کالا صورتپذیرد. موجب هیچ جهالتی در عوضین نخواهد بود و دراین
فرض معامله صحیح است. گاه کم کردن از ثمن برای تعیین مقدار مبیع است؛ چون
امکان وزن کردن مظروف بدون ظرف وجود ندارد» هر دو باهم وزن شده و مقداری
برای ظرف کم می شود تا مقدار واقعی مظروف. معین گردد. مقتضای قاعده در فرضی
که علم به مقدار ظرف بباشد. به سبب مجهول بودن بیع بطلان معامله است. در فرطی
که اطمینان وجود دارد مقدار کم شده برای ظرف. باوزن ظرف متحد بوده با تفاوت آن
به اندازه ای است که از نظر عرف قابل تسامح است. اشکالی از ناحیه جهالت متوجه صحت بیع نیست.
Machine summary:
در فرضی که اطمینان وجود دارد مقدار کم شده برای ظرف، با وزن ظرف متحد بوده یا تفاوت آن به اندازه ای است که از نظر عرف قابل تسامح است، اشکالی از ناحیه جهالت متوجه صحت بیع نیست.
» مرحوم اصفهانی در اشکال بر کلام مرحوم شیخ، بیان کرده است: سخن در باطل شدن بیع به واسطه ضمیمه شدن ظرف نیست تا بتوان گفت: ضمیمه شدن نه شرطی را از بین میبرد و نه مانعی را ایجاد میکند و مطابق فرض، مقتضی برای صحت موجود است؛ بلکه سخن در صحت فروش ظرف و مظروف با هم بوده و تنها در صورتی که مقتضی برای صحت فروش مجموع و شرط یعنی علم به مقدار مبیع و ثمن وجود داشته و مانعی به نام غرر وجود نداشته باشد، میتوان قائل به صحت شد.
ایشان بیع در این فرض را باطل دانسته و در تعلیل آن بیان کرده است: بطلان فروش مثلا شمش طلا بدون معلوم بودن وزن آن که بین صد و هزار مثقال مردد باشد، به علت غرر روشن است و ضمیمه کردن سرب مانعی برای بطلان بیع نیست.
مرحوم شیخ انصاری، صورت را دوم را فرضی بیان کرده که با علم به وزن مجهول، غرر مرتفع شده و تنها مانع برای صحت بیع، نص دال بر لزوم کیل کردن و وزن کردن یا اجماع موجود در فرض جهالت مقدار مکیل و موزون بر بطلان بیع، دانسته و در این فرض، حکم قطعی به جواز کرده است.