Abstract:
در چارچوب رقابتهای ژئوپلیتیک موجود میان روسیه و غرب، کرملین مناطق خارج نزدیک را در حوزه منافع استراتژیک و حیاتی خود تعریف نموده و از مناقشات سرزمینی حل نشده موجود در این مناطق نظیر بحران قرهباغ بهعنوان ابزاری برای تثبیت نفوذ خود در جمهوریهای جدا شده از اتحاد جماهیر شوروی بهره برده است. در این بین مناقشه قرهباغ بهعنوان جدیترین مشکل امنیتی قفقاز جنوبی بیش از دو دهه است که تداوم داشته است و مطالعه پویشهای منطقهای بر شکنندگی وضعیت نه صلح نه جنگ حاکم و احتمال تشدید دوباره مناقشه اشاره دارد. مناقشهای که ظرفیت تبدیل شدن به جنگی تمام عیار میان طرفهای درگیر را دارد. با توجه به مطالب مذکور، نوشتار حاضر به دنبال پاسخگویی به این سوال اصلی است که تشدید مناقشه قرهباغ چه فرصتها و چالشهایی برای کرملین میتواند در پی داشته باشد؟ ایجاد ناامنی در مسیرهای صادراتی انرژی از دریای خزر به سوی بازارهای غربی و استقرار نیروهای روسیه در منطقه قرهباغ و در چارچوب نیروهای حافظ صلح را میتوان مهمترین فرصت پیش روی کرملین دانست. در مقابل احتمال درگیر شدن با ترکیه بهعنوان متحد جمهوری آذربایجان و تقویت نفوذ غرب در قفقاز در سایه تشدید بحران چالشهای احتمالی متوجه روسیه خواهند بود. در این مقاله تلاش شده است به روش توصیفی و تحلیلی و با استفاده از چارچوب نظری ژئوپلیتیک، احتمال تشدید مناقشه قرهباغ و چالشها و فرصتهای متوجه روسیه مورد بررسی قرار گیرند.
Machine summary:
روسیه و مناقشه قره باغ ١ مصطفی خیری در چارچوب رقابت های ژئوپلیتیک موجود میان روسیه و غرب، کـرملین منـاطق خـارج نزدیک را در حوزه منافع استراتژیک و حیاتی خود تعریف نموده و از مناقشات سرزمینی حل نشده موجود در این مناطق نظیر بحران قرهباغ به عنوان ابزاری برای تثبیت نفوذ خود در جمهوریهـای جدا شده از اتحاد جماهیر شوروی بهره برده است .
از آنجـایی کـه اسـتراتژی و جاه طلبی ژئوپلیتیک روسیه کنترل جمهوری های جدا شده از اتحاد جماهیر شوروی از طریق اعمال نفوذ بر این کشورها و جلوگیری از ادغام آنها با غرب می باشد، فرصت ها و چـالش هـای ناشی از تشدید مناقشه در منطقه قره باغ کوهستانی را می توان بیشتر در چارچوب تاثیرات آن بر استراتژی کرملین در منطقه بی ثبات قفقاز جنوبی مورد بررسی قرار داد.
نوع واکنش روسیه به مسئله تهدید منافع این کشور در اوکراین این سـوال را در ذهـن بـسیاری از اندیـشمندان سیاسی ایجاد کرده است که آیا کرملین چنین رویکردی را در صورت به چالش کشیده شـدن منافع خود در منطقه بی ثبات و حساس قفقاز که مملو از تـضادهای سیاسـی و قـومی اسـت ، اتخاذ خواهد نمود؟ در مطبوعات غربی از تشدید مناقشه به عنوان چالش و از تداوم وضـعیت نـه جنـگ و نـه صلح موجود تحت عنوان فرصت برای منافع و امنیـت ملـی روسـیه یـاد مـی کننـد و در ایـن چارچوب رویکرد سیاست خارجی کرملین را در راستای حفظ وضع موجود تبیین می نمایند.