Abstract:
حضرت سلیمان، فرزند داود نبی، در تورات پادشاه بزرگ بنی اسرائیل، و در قرآن کریم پیامبر خداوند بر آن قوم است. چه در تورات و چه در قرآن کریم ، از ویژگیهای خاص آن حضرت در امور مختلف سخن گفته شده است. از سوی دیگر، در ادبیات فارسی نیز، با تاثر از متون مقدس تورات و قرآن،این ویژگیها منعکس شده است.در این مقاله کوشیده ایم تا میزان این انعکاسها را بررسی و دسته بندی کنیم .
Machine summary:
اینک شرح هر یک : آصف وزیر در قرآن کریم ، سورة نمل ـ در حکایت سلیمان و ملکۀ سبا، آنجا که سـلیمان از اطرافیـان خود پرسید چه کسی میتواند تخت ملکه را قبل از آمدن ایشان حاضر گردانـد ـ سـخن از کسی است که «دانشی از کتاب داشت »؛ او تخت ملکه را در کمتر از یک چـشم بـه هـم زدن حاضر کرد.
وجهی دیگر از این موضوع ، یعنی نسبت یافتن شخصیت حضرت سلیمان با دیـوان ، اگرچـه استناد به قرآن و تورات ندارد، ولی در اغلب قصص ، تفاسیر و ادب فارسی مطرح گردیـده و آن قضیۀ رانده شدن سلیمان به وسیلۀ دیوان از پادشاهی و ربودن انگشتری آن حـضرت است .
ســـــلیمانوار دیـــــوانم براندنـــــد ســـــلیمانم ، ســـــلیمانم مـــــن آری بــه دریــا بــاری افتــاد او بــدان وقــت ز دســت دیــو و مــن بــر کوهــساری (ناصر خسرو:٢٧٢) بـــاز بنگـــر کـــز ســـلیمان خـــدیو ملـک وی بـر بـاد چـون بگرفـت دیـو (عطار، منطق الطیر:٢) چــو بــا دیــو دارد ســلیمان نشــست کنـــد یـــاوه انگـــشتری را ز دســـت (نظامی :٩٩٦/٢) دیورفت از ملـک و تخـت او گریخـت تیـغ بخـتش خـون آن شـیطان بریخـت کـــرد در انگـــشت خـــود انگـــشتری جمـــع آمـــد لـــشکر دیـــو و پـــری (مولانا،مثنوی :٢٢٢/١) با آنکه در وجـه اول ، دیـوان از جملـه لـشکریان و خـدمتگزاران حـضرت سـلیمان جلـوه می کنند، در وجه دوم ، دیوان در نقش رقیب آن حضرت برای فرمانروایی ظاهر میـشوند و یک رابطۀ تقابل و تضاد شکل میگیرد، همچون رابطۀ حق و باطل که حضور یکـی ، وجـود دیگری را نفی میکند.
١ - (کتاب مقدس ، اول سموئیل ٨: ٤و٥ ) نتیجه در تورات و نیز قرآن کریم مشخصاتی از حضرت سلیمان آمده است که برخی از آنها در ادبیات فارسی انعکاس یافته اند .