Abstract:
صنعت نفت، مؤثرترین و بزرگترین صنعت فعال در ایران است و بیگمان مهمترین صنعت کشور به لحاظ اقتصادی، سیاسی و امنیت ملی به شمار میرود. با وجود این، حوزۀ تأمین تجهیزات مورد نیاز این صنعت در بخش بالادستی، همچنان وابستگی قابل توجهی به خارج از کشور دارد. موارد متعددی برای تشریح اهمیت ساخت داخلی تجهیزات نفتی در ایران وجود دارد که کاهش هزینههای صنعت نفت، رشد درونزای اقتصاد ملی و توسعۀ بازارهای صادراتی، از آن جمله هستند. به علت درهمتنیدگی زیاد تجهیزات مورد استفاده در بخش بالادستی صنعت نفت و اصول طراحی و تولید فناورانه، در این مطالعه از سیاستهای کلی علم و فناوری برای ارزیابی نظام حقوقی حاکم بر صنایع مزبور استفاده شده است. روش تحقیق بر پایۀ مدلی مفهومی است که در چارچوب سیاستهای علم و فناوری و با نظرداشت به چالشهای صنعت ساخت تجهیزات مذکور، نظام حقوقی ناظر بر این صنایع را بررسی میکند. این مطالعه، نقاط ضعف نظام حقوقی موصوف را برشمرده و پیشنهادهایی در حمایت از صنعت ساخت تجهیزات صنایع بالادستی نفت کشور ارائه میدهد.
Machine summary:
به علت درهم تنيدگي زياد تجهيزات مورد استفاده در بخش بالادستي صنعت نفت و اصـول طراحـي و توليد فناورانه ، در اين مطالعه از سياست هاي کلي علم و فناوري براي ارزيـابي نظـام حقـوقي حـاکم بـر صـنايع مزبـور استفاده شده است .
يکي از مهم ترين بخش هاي صنعت نفت کشور که همچنان وابستگي زيادي بـه خـارج دارد، بخش تأمين تجهيزات مورد نياز اين صنعت در بخش بالادستي است ٢؛ در حـالي کـه کشورهاي ميزبان (از جمله ايران ) از ديرباز تا کنون ، ضمن آشنايي اوليه با صـنعت نفـت و افزايش سطح آگاهي علمي و فني اتباع خود و با توجه به لزوم استفاده از منابع عظيم نفتـي در به گـردش درآوردن چـرخ هـاي اقتـصاد داخلـي ، بـه ايـن نتيجـۀ معقـول رسـيدند کـه شرکت هاي نفتي بين المللي را به استفاده از کالاها و خدمات داخلي خود متعهد کنند.
از اين رو، با مطالعۀ ادبيات موضوع ، چـالش هـاي موجود در کشور براي توسعۀ صنعت ساخت تجهيزات بخش بالادسـتي شناسـايي شـده و سپس کفايت نظام حقوقي موجود براي رفع اين چالش ها در چارچوب سياست هاي علم و فناوري ارزيابي شده است .
چالش هاي موجود در توسعه صنعت ساخت داخل تجهيزات بخش بالادسـتي نفت و گاز کشور در پرتو انتظارات سياست هاي کلي علم و فناوري با آنکه از ديرباز بر لزوم استفاده از کالاهـا و خـدمات داخلـي توسـط شـرکت هـاي نفتـي بين المللي تأکيد شده است ١، تأمين نشدن شروط اساسي اين الزام که خود معرف چالش هاي ١.