Abstract:
اردشیر بابکان پایه گذار سلسله ساسانی، به جای حکومت ملوک الطوایفی اشکانی، حکومتی را در ایران بنا نهاد که تمرکز در حکومت، وحدت تمام بخش‌های ایران و برقراری دین زردشتی به عنوان کیش رسمی ایرانیان را با خود به‌هم‌راه داشت. در پژوهش حاضر کوشیده شده است پس از بررسی ساختار جامعه ساسانی از لحاظ اجتماعی و مذهبی، ادبیات و اندرزهای آن دوره مورد مطالعه قرار گیرد و با ذکر نمونه، محتوای اندرزهای دینی و حکمت عملی و تجربی فارسی میانه عهد ساسانی بررسی شده و به ارتباط و تاثیر اوضاع اجتماعی پادشاهان ساسانی و موبدان بر نوع و محتوای اندرزها پرداخته شود. روش تحقیق در این مقاله، کتابخانهای- اسنادی است و حجم نمونه، تمام اندرز های زبان پهلوی ساسانی را شامل میشود که چند نمونه از آن‌ها برگزیده و سپس ترجمه شدهاند. هدف از نگارش این مقاله اثبات تاثیر جامعه دین محور ساسانی بر نوع اندرزهای این دوره است.
Ardeshir Babakan, the founder of Sassanid Empire, established a government in Iran in place of the feudal Parthian empire, which brought about the concentration in government, unity throughout the parts of Iran and determination of Zoroaster as the Iranians official religion.
In this research, it has been tried to investigate the literature and advices related to Sassanid era, following the study of Sassanid society structure in terms of social and religious factors. Additionally, it is intended to explore the contents of religious advices and Persian practical wisdom during the mid- Sassanid using examples, and the relation and effect of Sassanid kings and priests on the type and content of advices as well. Methodology of this research is Documentary – Library and the sample volume includes all the advices in Sassanid- Pahlavi language from which a number of samples were selected and translated. This article aims to prove the effect of Sassanid religious based society on the type of advices related to this era.
Machine summary:
تأثیر اوضاع اجتماعی دوران ساسانی در شکلگیری اندرزهای دینی۱ نسرین اصلانی زهره زرشناس چکیده اردشیر بابکان پایه‌گذار سلسلۀ ساسانی، به‌جای حکومت ملوک‌الطوایفی اشکانی، حکومتی را در ایران بنا نهاد که تمرکز در حکومت، وحدت تمام بخش‌های ایران، و برقراری دین زردشتی، درحکم کیش رسمی ایرانیان، را با خود به‌هم‌راه داشت.
به‌نظر می‌رسد ساسانیان تمرکز قوا را از هخامنشیان به ارث برده و برای حفظ این قدرت و تمرکز آن ساختار حکومت خود را برپایۀ اتحاد دین و دولت شکل داده بودند، اما باید گفت قدرت سلطنت وقتی به‌اوج می‌‌رسید که قدرت نجبا و روحانیان زردشتی کم می‌شد و زمانی در نقطۀ ضعف بود که قدرت و حاکمیت دردست اشراف و موبدان قرار داشت.
مطالعات مربوط به ادبیات، متن‌ها، و اندرزهای باقی‌مانده از این دوران مانند زبان، فرهنگ و اسطوره (آموزگار ۱۳۸۷)، تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام (تفضلی ۱۳۷۶)، مینوی خرد (تفضلی ۱۳۹۱)، یادگار زریران (آموزگار ۱۳۹۲)، راه‌نمای کتیبه‌های ایرانی میانه پهلوی ـ پارتی (عریان ۱۳۸۲)، بررسی دینکرد ششم (میرفخرایی ۱۳۹۲)، و نیز آوانویسی و ترجمۀ متن‌های فارسی میانۀ دابار (Dhabhar 1913)، جاماسب آسانا (Jamasp-Asana 1913)، و نیبرگ (Nyberg 1974)، اما تاکنون تحقیق منسجمی دربارة تأثیر اوضاع اجتماعی دوران ساسانی در شکلگیری اندرزهای این دوران انجام نشده است.
2 اندرزهای دینی این اندرزها احکام دینی مندرج در اوستا را با لحنی اندرزگونه بازگو می‌کنند و به‌نوعی تعالیم دینی موبدان‌اند که از زبان خود آن‌ها و یا ازطرف آن‌ها بیان می‌شوند: الف) توصیه به یزش و نیایش: دین‌محوری و نفوذ دین زردشتی ازطریق موبدان در دربار ساسانی سبب شد تا نه‌تنها در کتیبه‌های ساسانیان، که شباهت زیادی به کتیبه‌های هخامنشی دارد12، بلکه در نوشته‌‌های برجای‌مانده از آن دوران نیز ستایش اورمزد و امشاسپندان و دیگر ایزدان دین زردشت در رأس امور و سرآغاز کتیبه‌ها قرار گیرد.
(
, 
, 
)
