Abstract:
از عمدهترین موانع شناخت حقوق بشر ابهامآمیز بودن مفهوم بشر است. فیلسوفان سنّتی با رویکرد ذاتگرایانه ارسطویی بشر را تعریف میکنند و مدّعی هستند که چنین تعریفی بستر لازم برای شناسایی بشر را فراهم میکند. در این مقاله ضمن بررسی رویکردهای افلاطونی و ارسطویی به شناخت بشر، نشان میدهم چگونه تعریف ارسطویی بشر نه از کفایت فلسفی برخوردار است و نه کارآیی عملی دارد. بعلاوه، این رویکرد مسبّب بسیاری از سوء برداشتها درباره حقوق بشر است. سپس ضمن نقد مبانی ذات گرایی، رویکرد جایگزینی مبتنی بر سنّت تحلیلی برای تعریف بشر ارائه میکنم که بر اساس آن «تعریف بشر» با «معنای کلمه بشر» معادل است. این رویکرد هم از خطاهای فلسفی رویکرد ذاتگرایانه بری است، هم برای تشخیص مصادیق بشر عملا کاراست.
Machine summary:
یعنی ارسطو باید قائل شود که شناخت ما به مقدمات یک قیاس علمی الزاما نباید خود از طریق یک قیاس علمی دیگر بدست بیاید، بلکه شناخت مقدمات بنیادین علوم به طور دیگری برای ما حاصل میشود.
در نگاه نخست به نظر میرسد که در روند تقسیم، خصوصیات نوع K را کشف میکنیم و ذات یا چیستی آن را درمییابیم و نهایتا چیستی آن را در قالب تعریف K توضیح میدهیم، بدون اینکه در خلال این روند با قابلیت نوس سروکاری پیدا کنیم.
از این گذشته، اگر در مثال بالا در مورد کاربرد روش تقسیم برای رسیدن به تعریف نوع اسب تأمل کنیم، درمییابیم که در هر قدم از روند تقسیم، ما گزینههای زیادی داریم که بر اساس آنها تقسیم را به پیش ببریم و اینکه یکی از گزینهها را از آن میان برمیگزینیم، صرفا یک تصمیم دلبخواهی است.
بدون اینکه در جدلهای تخصصی درگیر شویم، میتوانیم اجمالا قائل شویم که از نظر ارسطو از میان خصوصیتهای یک جوهر، بعضی از خصوصیتها ـ ذاتیها ـ چیستی آن جوهر را میسازند؛ یعنی اگر یکی از این خصوصیتها از میان برخیزد، آن موجود دیگر جوهر سابق نخواهد بود، بلکه به جوهر دیگری تبدیل میشود.
اما تفسیر سادهتر این است که بگوییم ویتگنشتاین نشان میدهد که، فارغ از اینکه چیزی به عنوان خصوصیت ذاتی وجود دارد یا نه، برای تعریف یک نوع ما نیازی به شناسایی ذاتیهای آن نوع نداریم.
Topics, in: The Complete Works of Aristotle, The Revised Oxford Translation, edited by Jonathan Barnes, Vol. 1, Princeton: Princeton University Press.
Posteriori Analytics, Translated with commentaries by Jonathan Barnes, New York: Oxford University Press.