Abstract:
بودجه فرآیند تخصیص منابع محدود به نیازهای نامحدود می باشد. تمام تلاش هایی که در تدوین بودجه و
تخصیص منابع می گردد به منظور حداکثر استفاده از منابع کمیاب می باشد. بنابراین جهت رسیدن به اهداف
مطلوب ضرورت دارد که از منابع محدود به گونه ای استفاده گردد که با حداقل هزینه بتوان حداکثر استفاده را
بدست آورد. از آنجایی که عموما در سیستم بودجه بندی سنتی عوامل با اهمیت همچون کارایی و، اثر بخشی و بازدهی در مقابل صرف منابع محدود نادیده گرفته میشوند، ضرورت تدوین و استفاده از بودجه عملیاتی احساس میگردد. مهمترین برنامه مالی و صورت دخل و خرج هر دولت، برنامه ای تحت عنوان بودجه سالیانه است بودجه ریزی عملیاتی در واقع یکی از رویکردهای اثربخش در نظام بودجه ریزی است که بر مبنای قیمت تمام شده خروجی ها تعریف می شود و یکی از مهمترین پیش نیازهای قیمت تمام شده، حسابداری تعهدی است. در این مقاله سعی می گردد تا ضمن بیان ضرورت بودجه ریزی در سازمان ها، سیر تکاملی بودجه و رویه های بودجه ریزی، اهداف و مزایا و چالش های بودجه ریزی عملیاتی و همچنین الزامات فنی و قانونی بودجه ریزی در ایران تشریح گردد.
Machine summary:
مرحله چهارم بواسطه پيچيدگي محيط سازمانها بوجود آمده وباعث استفاده از بودجه بر مبناي صفر به عنوان ابزاري برنامه ريزي راهبردي (استراتژيک ) گرديده است (فرج وند، ١٣٨٠) بودجه به عنوان ابزار کنترل بودجه ريزي بعد از پيدايش حکومتهاي پارلماني بوجود آمد؛ يعني آغاز کار بودجه نويسي به زماني بر ميگردد که مردم در مقابل اختناق حکومتها دست به انقلاب زدند و حق مسلم نظارت مردم بر اموال عمومي به صورت کنترل درآمدها و هزينه هاي دولتي توسط نمايندگانشان داير شد از اين رو بخش مهمي از قانون اساسي هر کشور به چگونگي دخل و خرج آن کشور اختصاص دارد.
در سيستم بودجه ريزي متداول با ملاحظه ارقام و اطلاعات مندرج در سند بودجه تشخيص اينکه دولت چه اعمالي را انجام ميدهد و درقبال پولي که خرج ميشود چه نتايجي را بدست آورد نشان داده نمي شود و از اينرو مبناي صحيحي براي مديريت موثر در دستگاههاي اجرايي به حساب نمي آمد زيرا طبقه بندي مخارج دولت وبررسي آن برحسب مواد هزينه و دستگاههاي اجرايي نماينگر اهداف اقتصادي دولت ازمحل اين مخارج و يا نوع فعاليتهاي دولت در رابطه با عواملي که به عنوان هزينه بکار گرفته شده است نست با افزايش روز افزون وظايف دولتها و نقش دولتها دراموراقتصادي و اجتماعي جامعه بودجه ريزي متداول بتدريج اهميت خود را از دست داده است و کاربردي ندارد.