Abstract:
اهمیت اجتماعی برخی از مکانها در زندگی مردم، از دیرباز موجب شکلگیری فرهنگ خاصی در این مکانها شده است. فرهنگی که در گسترۀ تعاملات اجتماعی مردم شکلگرفته و در تاروپود زندگی آنها ریشه دوانده است. حمامها یکی از مکانهایی هستند که به واسطۀ حضور اقشار اجتماعی مختلف، جایگاه شکلگیری آداب فرهنگی و محل گسترش برخی از مشاغل خاص بودهاند. در این پژوهش که با هدف شناختن جایگاه حمام در زندگی مردم، به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و با تکیهبر منابع اسنادی و کتابخانهای، انجام پذیرفته است، تلاش گردیده تا بدین پرسش اساسی پاسخ داده شود که؛ حمام در بافت تاریخی - اجتماعی قدیم ایران، چه جایگاهی داشته است؟ لذا در این پژوهش در دو بخش اصلی: ویژگیهای حمام بهعنوان یک سازۀ معماری، و فرهنگ حمام و آداب رایج در آن، بدین مسئله پرداختهشده است. نتیجۀ این بررسی ضمن اینکه نشان از اهمیت حمام در بافت شهری قدیم ایران دارد، نشان از گسترش باورها و آداب خاصی نیز دارد که نهتنها در معماری فضای حمام، بلکه در رفتار و منش مردم در این مکان نیز قابلمشاهده است.
Machine summary:
بازشناسی جایگاه تاریخ و فرهنگ عامه در حمام های سنتی ایران (پیوستگی آداب ، عادات و عقاید مرتبط با استحمام ) مرضیه قاسمی ، دانشجوی دکترای تاریخ تطبیقی و تحلیلی هنر اسلامی دانشگاه هنر غلامعلی حاتم ، استاد دانشگاه هنر فرهاد تهرانی ، دانشیار دانشکده معماری دانشگاه آزاد قزوین چکیده اهمیت اجتماعی برخی از مکان ها در زندگی مردم ، از دیرباز موجب شکل گیری فرهنگ خاصی در این مکان ها شده است .
در این پژوهش که با هدف شناختن جایگاه حمام در زندگی مردم ، به شیوة توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر منابع اسنادی و کتابخانه ای، انجام پذیرفته است ، تلاش گردیده تا بدین پرسش اساسی پاسخ داده شود که ؛ حمام در بافت تاریخی - اجتماعی قدیم ایران ، چه جایگاهی داشته است ؟ لذا در این پژوهش در دو بخش اصلی: ویژگیهای حمام به عنوان یک سازة معماری، و فرهنگ حمام و آداب رایج در آن ، بدین مسئله پرداخته شده است .
با توجه به اهمیت اجتماعی حمام ها در جوامع قدیم که این محل را به مکان انجام تعاملات اجتماعی میان توده مردم تبدیل کرده بود، مقالۀ حاضر بر آن است تا برخی از نمودهای اجتماعی حمام ها را در تمدن اسلامی با تأکید بر جامعۀ ایران بررسی و مطالعه کند.
٢- فرهنگ حمام و آداب رایج در آن در این بخش به شیوة استحمام ، آداب ، باورهای عامه ، پیوستگی حمام با زندگی اجتماعی مردم و مشاغل مربوط به حمام پرداخته میشود: ٢-١- آداب رایج در حمام حمام های قدیمی کار خود را معمولا از ساعات اولیۀ صبح آغاز میکردند.
سجادی، علی محمد (١٣٨٦ ش ) «حمام و استحمام » در مجموعه مقاله های همایش حمام در فرهنگ ایرانی، تهران .