Abstract:
فروپاشی خلافت عباسیان، زمینههای گسترش مذهب تشیع را در پی داشت. همچنین بعد از سقوط ایلخانان، اغلب مناطق ایران شاهد پیدایش حکومتهای محلّی بود. در مناطق گیلان و مازندران نیز سلسلههای سادات کارکیا و مرعشیان در همین دوره متولد شدند. در چنین دورانی، ملک کیومرث بن بیستون (857-807هـ.ق) که یکی از حکام نامدار سلسلة بادوسپانان بود، به حکومت رویان رسید. او پس از رسیدن به قدرت، مذهب خود را به شیعة امامیه تغییر داد و اهالی رستمدار را نیز به این امر تشویق کرد. وی با در پیش گرفتن این سیاست و با همنواساختن مذهب مردم رستمدار با همسایگان، اقتدار سلسله بادوسپانان را رقم زد و مانع گسترش قلمرو مرعشیان و کارکیا به این ناحیه شد. با توجه به نقش مؤثر وی در گسترش مذهب تشیع در این منطقه و تأثیرش بر مناسبات قدرت حکومتهای محلی گیلان و مازندران، بررسی آثار دورة او از اهمیّت ویژهای برخوردار است. از جمله آثار مهم این دوره، کتیبههایی است که به دستور وی ساخته شد. نظر به اهمیّت این کتیبهها در فهم تاریخ این دوره و سلسله، در این مقاله تأثیر اوضاع سیاسی و مذهبی گیلان و مازندران بر کتیبههای ملک کیومرث در سدة نهم هـ.ق از دیدگاه تاریخی تجزیه و تحلیل خواهد شد.
Machine summary:
با توجه به نقش مؤثر وی در گسترش مذهب تشیع در این منطقه و تأثیرش بر مناسبات قدرت حکومت های محلی گیلان و مازندران ، بررسی آثار دورٔە او از اهمیت ویژه ای برخوردار است .
نظر به اهمیت این کتیبه ها در فهم تاریخ این دوره و سلسله ، در این مقاله تأثیر اوضاع سیاسی و مذهبی گیلان و مازندران بر کتیبه های ملک کیومرث در سدٔە نهم هـ.
با توجه به نقش مؤثری که وی در تغییر مذهب مردم رویان و گسترش تشیع در این منطقه داشت ، همچنین تأثیر او بر مناسبات قدرت حکومت های محلی گیلان و مازندران ، کتیبه های دورٔە او از اهمیت ویژه ای برخوردار است .
نظر به اهمیت این کتیبه ها در فهم تاریخ سلسلۀ بادوسپانان و این دوره ، ضرورت دارد که محتوای آنها از بعد تاریخی نیز مورد تحلیل قرارگیرد؛ لذا در این مقاله ، محتوای کتیبه های مذکور و ارتباط آنها با اوضاع و شرایط سیاسی منطقه و دورٔە مورد نظر تجزیه و تحلیل خواهد شد.
با توجه به اینکه این آثار فقط مربوط به داوزده سال از دورٔە سلطنت پنجاه سالۀ ملک کیومرث است ، میتوان استنباط کرد که در دورٔە مذکور، در هرسال ، حداقل سه کتیبه و در مجموع بیش از١٥٠ کتیبه ساخته شده باشد.
٦. نتیجه چون درکتیبه های منطقۀ رویان قبل از سدٔە نهم ، مضامین شیعی وجود ندارد، میتوان نتیجه گرفت که پیدایش کتیبه های مذکور با تغییر مذهب در دورٔە ملک کیومرث ارتباط دارد و این کتیبه ها، جملگی متأثر از فضای مذهبی جدید و گسترش آموزه های شیعی توسط وی بوده است .