Abstract:
نسخ خطی باقیمانده از گذشتگان جزء مهمی از فرهنگ و تمدن محسوب میشود که لزوم توجه به آن بهعنوان یکی از گنجینههای مواریث فرهنگی بسیار بااهمیت است. بر این اساس، یکی از شیوههای توجه به هویت و شناسنامه وجودی جوامع، جمعآوری و تدوین نسخ خطی و برنامهریزی دقیق برای شناسایی و معرفی این آثار است. با وجود تلاشهای بسیاری که در سده اخیر برای معرفی و تصحیح گنجینه غنی ادبیات منظوم و منثور فارسی بهوسیله پژوهشگران و اندیشمندان صورت گرفته، چه بسا شاعران و نویسندگان توانمندی که هنوز آثارشان در پرده خمول و گمنامی باقی مانده است و این آثار نفیس در گوشهکنار کتابخانههای مختلف در زاویه نسیان و فراموشی است. رساله عینالمعانی فی شرح اسماء ربانی عشقی شطاری، از آثار نفیس دوره صفوی است که تاکنون تصحیح و چاپ نشده است. لذا نگارندگان بر آن شدند تا در این مقاله، ضمن معرفی این اثر به بررسی محتوای آن نیز بپردازند.
Machine summary:
فقط در تعداد محدودی از کتب و مقـالات ، نـامی از عشقی شطاری و رسالۀ عین المعانی فی شرح اسماء الربانی ذکر شده است : ـ محمد کریمی زنجانی اصل در مقاله ای با عنوان «انسان و جهان به روایت دقـایق شـاه عیسی شطاری» که در شمارٔە ١٥ مجلۀ آینۀ میراث ، در دی ماه ١٣٩٠ به طبع رسانده ، ضمن ارائۀ تصویر روشنی از جهان بینی طریقت شطاری و جایگاه انسان در این جهان بینـی، شـرح مختصری دربارٔە زندگی عشقی شطاری و جامعه ای که وی در آن بالیده ، به دست داده است .
21 ـ مصطفی درایتی در فهرستگان نسخه های خطی ایران (فنخا)، از رسالۀ عین المعانی فـی شرح اسماء الربانی عشقی شطاری نام برده است (درایتی، ١٣٩١: ٩٠٨).
عشقی در جهان بینی عرفانی خـود بـه شـدت تحـت تـأثیر محییالدین عربی بود و به تأسی از این عارف بزرگ ، انسان را در میان مخلوقات ، موجودی فرد و یگانه با قابلیت های متعدد میدانست که هدف و غایت آفرینش بـوده و نـور حـق در وجود وی متجلی شده است و از طرف حق تعالی توفیق یافته است که اسماء الهی را بیاموزد و محل تجلی اسماء حق تعالی گردد و بتواند بر کل امور هستی سیطره یابد و واسطۀ رساندن فیض الهی به موجودات شود.
اما بررسی این دست نوشته حاکی از آن اسـت کـه نسـخۀ مـذکور در حقیقت رونوشتی دیگر از رسالۀ عین المعانی فی شرح اسماء الربانی است که به غلط به نام روضۀ الحسنی در فهرست نسخ خطی کتابخانۀ آیت الله گلپایگانی قم از آن یاد شده است .