Abstract:
مسئولیت مدنی سبب و مباشر در حقوق ایران با عامل مداخلهگر در حقوق انگلستان شباهتها و تفاوتهای زیادی دارد. بیان انواع عوامل مداخلهگر با عنوان مداخلهگر مستقل و وابسته نشان میدهد که مداخلهگر مستقل با مباشر شباهت دارد و مداخلهگر وابسته شبیه مباشر ضعیف است. هرچند با تغییرات بهوجود آمده بهموجب ماده 526 قانون مجازات اسلامی سال 1392ش در حالت اجتماع سبب و مباشر اصولا هر دو مسئول بوده، با تفاوت تاثیر میزان مداخله، مسئولیت نیز بهطور نسبی خواهد بود و گرایش با عوامل مادی و عینی در حقوق ایران بیش از عوامل سرزنشپذیری و غیرمادی است. ضمان سبب مقدم در تاثیر نیز که در حالت اجتماع اسباب طولی در فقه و حقوق ایران شهرت دارد، به همان ضمان سبب و عامل اولیه در مقابل عامل مداخلهگر وابسته بیشباهت نیست. مباشری که تحت تاثیر عامل اولیه به جنایت و آسیب اقدام نموده، در حقوق ایران با وصف عدم سلب اراده مسئول است، برخلاف رویه حقوق انگلستان که چنین مباشری عامل مداخلهگر وابسته و غیرمسئول است.
Machine summary:
هرچند با تغييرات به وجود آمده به موجب مادة ٥٢٦ قانون مجازات اسلامي سال ١٣٩٢ش در حالت اجتماع سبب و مباشر اصولا هـر دو مسـئول بـوده ، بـا تفـاوت تـأثير ميـزان مداخلـه ، مسئوليت نيز به طور نسبي خواهد بود و گرايش با عوامل مادي و عيني در حقوق ايران بـيش از عوامل سرزنش پذيري و غيرمادي است .
مـادة ٥٢٦ قـانون مجـازات اسـلامي در خصـوص اجتماع سبب و مباشر مقرر ميدارد: هرگاه دو يا چند عامل ، برخي به مباشرت و بعضي به تسـبيب در وقوع جنايتي تأثير داشته باشند، عاملي که جنايت مستند بـه اوسـت ضـامن اسـت و چنانچـه جنايت مستند به تمام عوامل باشد، به طور مساوي ضامن مـيباشـند؛ مگـر تـأثير رفتـار مرتکبـان متفاوت باشد که در اين صورت هريک به ميزان تأثير رفتارشـان مسـئول هسـتند.
دوم ، در خصوص اقدام شخص زيان ديده در حقوق ايران برابر ذيل مادة ٥٢٦ قانون مجـازات اسلامي، چنانچه مباشر بياختيار باشد فقط سبب ضامن است و اقدام مجنيعليـه و زيـان ديـده اگر از روي اراده و اختيار خود صورت گيرد، سبب ضامن نيست و قاعدة اقدام در حقـوق و فقـه اسلامي از عوامل رافع مسئوليت مدني است .