Abstract:
صدور آراء معارض در نتیجه رسیدگی جداگانه به دعاوی با جهات حکمی و موضوعی یکسان یا مشابه اعتبار دستگاه قضا را تحت الشعاع قرار داده و یکی از دغدغه های نظامهای حقوقی تلاش برای یافتن راهکای برای تجمیع این دعاوی است. متناسب با نیازها و اصول پذیرفته شده در هر نظام حقوقی، راهکارهای مختلفی برای تجمیع این دعاوی پیش بینی شده است. پذیرش دعاوی نمونه یا مدل در نظام حقوقی آلمان از جمله این راهکارهاست. در این نوع دعاوی یک دعوای مستقل توسط یک یا چند شخص اقامه و از حکم نهایی آن به عنوان مبنایی برای تعیین تکلیف سایر دعاوی مشابهی که توسط اشخاص دیگر علیه همان خوانده اقامه میشود، استفاده می‌گردد.
در حقوق ایران دعوای نمونه به صورت قاعده عام پیش بینی نشده است. با این وجود در برخی قوانین مانند قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، نمونه مشابه این دعاوی دیده میشود.این مقاله با معرفی دعاوی نمونه در حقوق آلمان، ضمن توجیه ضررورت پذیرش آن در حقوق ایران، امکان پذیرش دعاوی نمونه را در حقوق ایران مورد مطالعه قرار داده است
Machine summary:
درواقع قانون گذار آلمان به منظـور اجتناب از ایرادات مربوط به الزام آور بودن رأی در حقوق آمریکا بـا پـذیرش مشـارکت اشـخاص ذی نفع ، الزام آور بودن رأی را با مبانی و اصول مورد پذیرش نظام حقوقی خود از جمله نماینـدگی توجیه کرده است و در نتیجه این دعاوی تا حد زیادی با دعوای جمعی آمریکایی تفاوت دارند.
لازم به ذکر است که مطابق مادة ١١ این قانون ، تقریبا همان اصول رسیدگی کـه در قـانون آیین دادرسی مدنی آلمان در خصوص سایر دعاوی وجود دارد، در رسیدگی به پروندة نمونـه هـم رعایت می شود و فقط در برخی موارد جزئی تفاوت هایی وجود دارد.
البته ممکن اسـت اسـتدلال شـود کـه صـرف بررسـی پروندة نمونه کافی نیست و با توجه به اثر مصالحه که امکان اقامة دعاوی فـردی را نیـز از بـین می برد، بهتر است مواردی مانند نتیجة احتمالی دعوای فردی هم در نظر گرفته شود (به ویـژه بـا توجه به این مسئله که معمولا پذیرش مصالحه از طرف دادگاه ، اشـخاص ذی نفـع را از خـروج از مصالحه منصرف می کند).
با وجود عدم پیش بینی این دعاوی در حقوق ایران ، با توسل به اصول و مبانی حاکم بر نظـام حقوقی ایران ، همانند اصل آزادی افراد در اقامة دعوا و حق مـورد اسـتماع قـرار گـرفتن و اصـل نسبی بودن آرای دادگاه ها و قاعدة اعتبار امر قضاوت شده ، پذیرش ایـن دعـاوی از توجیـه کـافی برخوردار است .
(
, 
, 
)
