Abstract:
پایش رطوبت سطحی خاک، بهعنوان عامل مهم در چرخة آب و انرژی در مدیرت منابع آبوخاک بسیار مهم تلقّی میشود. این فاکتور مهم، بهدلیل تغییرپذیری ویژگیهای خاک، توپوگرافی، پوشش گیاهی و پویایی آبوهوا در زمان و مکان، بهشدّت تغییر میکند. رطوبت خاک اثر فوری روی رواناب، فرسایش خاک و تولید گیاهان دارد؛ همچنین عامل مهم در رشد گیاهان محسوب میشود؛ از طرفی کاهش رطوبت خاک، عاملی برای افزایش ریزگردها در مناطق بیابانی محسوب میشود. روشهای سنجشازدور قادرند اطّلاعات رطوبت خاک را در گسترة وسیع با فواصل زمانی کوتاه، با دقّت قابل قبول ارائه دهند. در پژوهش حاضر با استفاده از دادة ماهوارة لندست 8، روشهای مختلف برآورد رطوبت سطحی خاک مورد آزمون قرار گرفت. بهمنظور ارزیابی دقّت هرکدام از روشها، از دادههای میدانی واقعی استفاده شد. 80 نمونه از رطوبت حجمی خاک سطحی در مناطق حومة سمنان در تاریخ گذر ماهواره از منطقه گرفته شد. برخی شاخصهایی که در این پژوهش استفاده شد عبارتاند از شاخص گیاهی تفاضلی نرمالشده، شاخص تفاضلی نرمالشدة کشاورزی، شاخص تفاضلی نرمالشدة رطوبت، شاخص عمودی رطوبت خاک، دمای سطح و شاخص رطوبت خاک باند کوتاه مادون قرمز. در گام بعدی، با استفاده از مدلهای رگرسیونی چندمتغیّره اقدام به تهیّة مدل رطوبت خاک سطحی با استفاده از شاخصهای مورد مطالعه شد. شاخص رطوبت خاک باند کوتاه مادون قرمز با ضریب همبستگی 78/0 و ضریب تبیین مدل رگرسیونی 61/0 شاخص مناسبی برای پهنهبندی رطوبت سطحی خاک در مناطق خشک و بیابانی ارزیابی گردید. سه شاخص رطوبت خاک باند کوتاه مادون قرمز، شاخص تفاضلی نرمالشدة کشاورزی و شاخص تفاضلی نرمالشدة رطوبت با تفاوت اندک، شاخصهای مناسبی هستند. یافتههای این پژوهش نشان از برتری مدل رگرسیونی همزمان در تهیّة نقشة رطوبت خاک سطحی دارد.
Machine summary:
دادرسی سبزوار و همکاران (1396) نیز بین رطوبت خاک سطحی و بافت خاک ارتباط معنیداری یافتند؛ بنابراین، - Sun - Zhang - Van Rooy - Pengxin - Qasim - Xu - Time-Domain Reflectometry (TDR) - Bandara - Shafian & maas - Vereecken - Xhing تغییرپذیری رطوبت خاک نسبت به زمان و مکان بسیار بالاست.
- Near-Wavelength Infrared (NIR) - Normalized Difference Vegetation Index (NDVI) - Amani - Short-Wavelength Infrared (SWIR) - Lobell - The Triangle Soil Moisture Index (TSMI) - Modified TSMI (MTSMI) (رجوع شود به تصویر صفحه) برخی گونههای مهم این منطقه عبارتاند از گون، لور، قیچ، گز، درمنه، اشنان، شور و خارشتر (فیاض و همکاران، 1394).
ساندهولت و همکاران (2002) روش مثلثی را بهبود داده و با - Land Surface Temperature (LST) - Brightness Temperature (BT) - Milfred & Kiefer - Petropoulos - Prependicular Soil Moisture Index (PSMI) - Li & Tan - Moran - Water Deficit Index (WDI) - Jiang & Islam - Sandholt مرتبطساختن آن با نمودار پراکنش دما - شاخص گیاهی، شاخص جدیدی به نام شاخص دما – پوشش - خشکی را ارائه کردند.
از رابطة 6، بهمنظور محاسبة شاخص رطوبت خاک باند کوتاه مادون قرمز استفاده شد: - Temperature-Vegetation-Dryness-Index (TVDI) - Shafian & maas - Gao - Soil Moisture – Short Wave Infrared (رجوع شود به تصویر صفحه) این شاخص، از کسر سادة مقادیر انعکاس طیفی دو باند 6 و 7 تشکیل میشود.
نکتة قابلتوجه اینکه با توجه به بارش باران در شب - Rahimzadeh - Wang - Farrar - Adegok & Carleton قبل از اخذ تصویربرداری در شهر سمنان و افزایش ذخیرة رطوبت خاک، این شاخص، همبستگی خوبی با دادههای واقعی نشان میدهد.