Abstract:
یکی از آثار خطی ابنسینا، رساله «المجالس السبعة فی البدو و الاعادة» است. ابنسینا در این رساله، در جواب سوالات ابوالحسن عامری، یکی از مسائل محوری فلسفه؛ یعنی صدور کثرت از وحدت و نیز سیر صعودی خلقت را تبیین کرده است. او معتقد است با افاضهی امر از مبدا اول، عقل ابداع میشود و بهواسطهی عقل، نفس انشاء میشود و از نفس، طبیعت اختراع میشود و از طبیعت در اثر حرکت از نقطه در سه جهت، جسم تحقق پیدا میکند و سیر نزولی خلقت پایان میپذیرد و با اولین ترکیب اجسام، سیر صعودی موجودات آغاز میشود. با تحریک طبیعت درجسم، نبات، حیوان و انسان حاصل میشود. انسان نیز چون نفس ناطقه دارد، در ابتدا بهصورت عقل هیولانی بوده و با تکامل عقل به مرحلهای ارتقا مییابد که به همهی معانی و علوم احاطه پیدا میکند و عقل فعال نامیده میشود. دلایل بسیاری وجود دارد که سندیّت این رساله را مدلّل میکند و هویت سوالکننده را ابوالحسن عامری معرفی میکند. این مقاله با بررسی سندیت و ارائه گزارش محتوایی رساله، به دنبال معرفی آن به جامعهی علمی است.
Machine summary:
او بهصورت کاملا مبرهن به این سؤال پاسخ میدهد که آنچه عین وحدت است و هیچ شائبهای از کثرت و دوگانگی در ذاتش نیست، چرا و چگونه مبدأ و منشأ این همه اختلافها و چندگانگیها و رنگارنگیها میشود؟ و چگونه این کثرات از او شرف صدور یافته و به عرصهی ظهور پا نهادهاند؟ درخصوص این رساله، پاسخ به این سؤالات ضروری بهنظر میرسد: چه دلیلی بر سندیت رساله و صحت انتساب آن به ابنسینا وجود دارد؟ سؤالکننده و طرف مباحثهی با ابنسینا کیست؟ آیا آنگونه که در عناوین نسخههای موجود اشاره شده است، عامری طرف مباحثه با ابنسینا، همان ابوالحسن عامری معروف1 است یا عامری دیگری است؟ ابنسینا در پاسخ به سؤالات عامری به دنبال چه چیزی بوده و چه مطالبی را بیان کرده است؟ بنابراین در این مقاله، ابتدا ضمن معرفی نسخههای موجود، به بررسی و مقایسهی آنها خواهیم پرداخت، سپس سندیت رساله را موردبررسی قرار خواهیم داد و ضمن رد قول کسانی که پنداشتهاند مؤلف رساله ابوعلی دیگری غیر از ابوعلی سیناست، اسناد معتبری را ارائه خواهیم کرد که انتساب این رساله را به شیخالرئیس مدلل میکند؛ همچنین درخصوص هویت سؤالکننده که ظاهرا ابوالحسن، محمد بن یوسف بن ابیذر عامری فیلسوف معروف قرن چهارم هجری است، مطالبی بیان کرده و در ادامه، گزارشی از محتوای رساله ارائه خواهیم کرد.