Abstract:
مولانا جلاالدین محمد بلخی دارای آثار متعدد در نظم ونثر پارسی است که به صورت مجموعهای باارزش و حجیم باقی ماندهاست. یکی از این آثار، رباعیاتی است که در کلیات اشعار او تحت عنوان کلیات شمس به چاپ رسیده است. از آنجاییکه تنها تصحیح قابل اعتماد دیوان کبیرمولانا از بدیع الزمان فروزانفر مربوط به پنجاه سال پیش است و فراوانی و شیوه خاص مولانا درسرودن اشعار، امکان داخل شدن شعرهایی از دیگران که با نسبت به مولانا در این دیوان وارد شده، فراوان است استخراج این اشعار منسوب مورد توجه و نقد بررسی پژوهشگران بوده؛ دراین پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و با استخراج سی و هشت رباعی از مولانای بلخی از کلیات شمس به تصحیح فروزانفر و به مدد جستجو و باز شناسی بیش از 40 منبع ادبی و تاریخی ثابت کردیم که؛ برخی از این رباعیها از مولانا نیست و پیش از او به افرادی دیگر نسبت داده شده است ولی به نام او رقم خورده و باید این رباعیات را از رباعیاتی که سروده مولوی است، جدا کرد. نگارندگان در این پژوهش توانسته اند، منبع بخشی از رباعیات منسوب به مولانا را پیش و پس از حیات او مشخص کنند
Machine summary:
دراین پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و با استخراج سی و هشت رباعی از مولانای بلخی از کلیات شمس به تصحیح فروزانفر و به مدد جستجو و باز شناسی بیش از ٤٠ منبع ادبی و تاریخی ثابت کردیم که برخی از این رباعیها از مولانا نیست و پیش از او به افرادی دیگر نسبت داده شده ولی به نام او رقم خورده و باید این رباعیات را از رباعیاتی که سرودة مولوی است ، جـدا کرد.
هدف از پژوهش در این پژوهش برآنیم که به روش توصیفی- تحلیلی و بـا رویکـرد مطالعـات کتابخانـه ای و بـا بررسی نسخه های متعدد پیش از قرن هفتم مشخص کنیم بسـیاری از رباعیـاتی کـه در کلیـات شمس تصحیح فروزانفر آمده است ، نمیتواند از مولانا باشد.
( بابا افضل ، ١٩٠:بی تا)، (اوحد الدین کرمانی، ١٣٦٦:١١٠، مصحح در تعلیقات صـص ٧-٣٢٦ نوشته اند که این رباعی به ابوسعید نسبت داده انـد)، ( نجـم رازی، ١٣٧٩:٣٩٧، اسـتاد ریـاحی در تعلیقات نوشته اند که در لطائف الحقائق ٦٣٢/٢ نیز آمده است )، (عـوفی، ١٣٨٦:ج٢ص ١٤٣)، (ابـو سعید ابو الخیر، ٣١:١٣٦٩).
(غزالی، ٢٣:١٣٥٩)، (میبدی، ١٣٧١:ج١ص ٢٤٠)، (اوحد الدین کرمـانی، ٢١٤:١٣٦٦ مصـحح در تعلیقات ص٣٤٥ نوشته است که در سفینۀ رباعیات از قرن دهم به بابا افضل منسوب گشته و نیز به ابو سعید، با توجه به اینکه در سوانح و کشف الاسـرار آمـده انتسـاب آن بـه ابـو سـعید از صحت بیشتری برخوردار است و شکی نیست که این رباعی نه از مولوی است ، نه از اوحد الـدین و نه بابا افضل )، (ابوسعید ابوالخیر، ٢٥٥:١٣٦٩).