Abstract:
ادبیات ملل مختلف در عین دارا بودن ویژگیهای منحصر به فرد، از جهاتی وجوه اشتراک عمدهای با هم دارند؛ چرا که در حوزههای گوناگون در تعامل با هم بوده و بر هم اثر گذاشته و از هم تاثیر پذیرفتهاند. از جمله موضوعاتی که محور مطالعات متعدّدی قرار گرفته، مکتبهای ادبی برخاسته از غرب و تاثیر آن بر ادبیات سرزمینهای دور و نزدیک، از جمله ادبیات معاصر ایران است؛ چنانکه شاعران و نویسندگان زیادی را تحت تاثیر قرار داده است. به طور مشخّص، نیما و به تبعیت از او شهریار، به دلیل آشنایی با زبان فرانسه و مطالعاتی در آثار ادبی غربی، از مکاتب مختلف ادبی اروپا، بهخصوص رمانتیسم تاثیر پذیرفته و آثار ماندگاری، از جمله «افسانه» و «حیدربابایه سلام» را به یادگار گذاشتهاند. در پژوهش پیشرو کوشیدهایم با تکیه بر مطالعات اسنادی و با بهرهگیری از شیوه تحلیل محتوایی مبتنی بر استقرا به روش تطبیقی و بازخوانی دو شاهکار مذکور که به نوعی نماینده دو حوزه جغرافیای سیاسی و فرهنگی متفاوت هستند، به زمینههای بروز و حضور مولّفههای مکتب رمانتیسم در این دو اثر بپردازیم. برآیند پژوهش نشان میدهد، هر چند فضای کلی حاکم بر هر دو اثر، رمانتیک است، اما این اصل در حیدربابایه سلام شهریار که متاثر از افسانه نیما است، جلوه و نمود بارزتر و محسوس تری دارد.
Machine summary:
گل بیر گورک ئوزون هاردا قالوبسان ؟ ترجمۀ فارسی ٤: این جا میدان خیال گسترده است / کـوه هـا و سـنگ هـا و سـنگلاخ هـا مـرا میشناسند/ کوه حیدربابا به محض دیدن من ، به سخن آمد:/ این چـه نـدایی اسـت در عـالم در انداخته ای!/ خودت بیا ببینیم کجا مانده ای؟ هر چند شکل غالب این منظومه ذکر شد، ولی برخی از بندها دارای ردیف و برخی فاقـد آن هستند، یا تعداد ابیات گاهی کم و زیاد نیز میشود: بند ٧٣: حیـــدربابا، غیـــرت قـــانون قاینــــارکن قــره قوشــلار ســنن قوپــوپ ، قالخــارکن او ســــیلدیریم داشــــلارینان اوینــــارکن قوزان ، منیم همتیمـی اوردا گـؤر اوردان اییل ، قـامتیمی داردا گـؤر نیما نیز در افسانه ، با نوآوری در ارکان عروضی گذشته ، آن میزان آزادی و عدم تقیـد را کـه برای القای اندیشه های خود نیاز داشته ، ایجاد میکند.
تأملی در این دو اثر نشان میدهد کـه مؤلفه هایی چون تصاویر خاص با زیر مجموعۀ استحالۀ شاعر در متن طبیعت و اشیاء، پویایی و حرکـت تصاویر، ابهام پدیده ها در تصویر، بازگشت به گذشته با زیر مجموعۀ روستاستایی و بازگشـت بـه دوران کودکی، تأکید بر گزینش واژگانی با قدرت خیـال انگیـزی و آهنـگ و موسـیقی، تابلوسـازی و نقاشـی، بهره گیری از قالب های تقریبا جدیدی چون مسمط و چهارپاره و نوع سادٔە قالب هـای نیمـایی، توجـه و تأکید بر استعاره ، درون گرایی و تأکید بر ضمیر ناآگاه و...