Abstract:
این پژوهش تاثیر کیفیت حکمرانی بر مهاجرت دانش آموختگان را از جهان درحال توسعه به کشورهای توسعه یافته بررسی می کند. با استفاده از نظریه های سرمایه انسانی و گذار مهاجرتی، دو فرضیه درباره نقش کیفیت حکمرانی در مهاجرت دانش آموختگان پیشنهاد و از داده های مقطعی 2000 و 1990 در قالب یک مدل مطلوبیت تصادفی برای آزمون فرضیه ها استفاده شده است. برای ساخت یک شاخص ترکیبی کیفیت حکمرانی، روش «تحلیل مولفه های اصلی» (ACP) استفاده شده است. آزمون فرضیه های پژوهش نشان می دهد که شکاف موجود در کیفیت حکمرانی بین کشورهای درحال توسعه و توسعه یافته از جمله عواملی بوده که به طور معناداری بر مهاجرت دانش آموختگان از کشورهای آسیایی منتخب به کشورهای اروپای غربی و آمریکای شمالی تاثیر می گذارد. نتایج پژوهش نشان می دهد که برای کاهش مهاجرت دانش آموختگان، کشورهای درحال توسعه باید کیفیت حکمرانی خود را از راه سیاست گذاری برای ایجاد شفافیت و پاسخگویی، حاکمیت قانون، ثبات سیاسی، اثر بخشی دولت و وضع قوانین بهتر، بهبود بخشند. ولی در کوتاه مدت لازم است تا راهکارهایی برای استفاده از ظرفیت هایی نیروی انسانی تحصیلکرده کشورهای درحال توسعه، که مقیم خارج هستند، طراحی شوند. این توصیه های سیاستی برای ایران از اهمیت بیشتری برخوردارند، چرا که در طی این سالیان، در میان کشورهای درحال توسعه، ایران رتبه بالایی در مهاجرت دانش آموختگان به خارج از کشور داشته است.
Machine summary:
آزمون فرضیههای پژوهش نشان میدهد که شکاف موجود در کیفیت حکمرانی بین کشورهای درحالتوسعه و توسعهیافته از جمله عواملی بوده که به طور معناداری بر مهاجرت دانشآموختگان از کشورهای آسیایی منتخب به کشورهای اروپای غربی و آمریکای شمالی تاثیر میگذارد.
در پژوهش دیگری، نژاد و یانگ (2015) نقش کیفیت نهادها در مهاجرت بینالمللی را از راه بررسی جریانهای مهاجرت دو جانبه بین 77 کشور برای سالهای 2000-1990 مورد پژوهش قرار داده و دریافتند که افزایش نسبی در آزادی اقتصادی به طور قابل ملاحظهای، عامل جذب مهاجران به دیگر کشورها بوده و وجود نهادهای اقتصاد آزاد در کشورهای مقصد، باعث جذب دانشگاهیان و غیر دانشگاهیان شده است.
از جمله نتایج این پژوهش آن بوده است که محیط اجتماعی- سیاسی، اثر مهمی بر متوسط نرخ مهاجرت دانشآموختگان داشته، بهگونهای که، این متوسط برای افراد دارای تحصیلات عالی از جوامعی که دچار بیثباتی سیاسی، بوروکراسی ناکارامد و عدم حمایت از حقوق مالکیت برخوردار بودهاند، به جوامعی افزایش یافته است که دارای کیفیت بهتر حکمرانی سیاسی و اقتصادی هستند.
همانطوری که گفته شد، پرسش اصلی این پژوهش آن است که کیفیت حکمرانی، چگونه بر مهاجرت دانشآموختگان از کشورهای درحالتوسعه به کشورهای توسعهیافته اثر میگذارد؟ در حالی که، نظریههای گوناگونی برای تحلیل علل مهاجرت نیروی انسانی ارائه شده است که در اینجا به اختصار به برخی از مهمترین آنها اشاره میگردد: نظریههای نئوکلاسیکی و سرمایه انسانی مهاجرت نظریه مهاجرتی "اقتصاد جدید" مدل"کشش و رانش" مهاجرت نظریه"گذار مهاجرتی" نظریههای نئوکلاسیکی و سرمایه انسانی مهاجرت.
Key Words: Theories of Migration, Human Capital, Social Modernization, Quality of Governnace, Educated Persons, Random Utility Model, Developing and Developed Countries 1) Associate Professor, Detp.